Bustunnel Tiel

Dit voorstel is een eenvoudig alternatief voor de eerder voorgestelde streektram Tiel – Nijmegen langs de Waal. Een bustunnel naar Wamel zou Tiel beter verbinden, met de dorpen aan de zuidkant van de Waal. Voordeel is dat de bus vanaf Wamel ook in westelijke richting kan rijden, naar Zaltbommel – een tram op die route is niet zinvol. Na de aanleg van de tunnel, zouden de huidige buslijnen 165 (Den Bosch – Druten) en 85 (Druten -Nijmegen) vervangen worden door een lijn Zaltbommel – Tiel en een lijn Tiel – Druten – Nijmegen. Lijn 42 over de Willem-Alexanderbrug zou vervallen.

 
De tunnel is niet alleen bedoeld als verbinding met Tiel zelf, maar als toegang tot het spoorwegnet. Het belang van Station Tiel zou toenemen na de invoering van Randstadspoor rond Utrecht, en ook na het voorgestelde herstel van de spoorlijn Rhenen – Kesteren – Nijmegen. Dat is nog meer het geval bij een nieuwe regionale spoorlijn Arnhem – Wageningen – Tiel.

Tracé

Tiel ligt aan de noordkant van de Waal, in de Betuwe. Aan de overkant ligt het dorpje Wamel, in het Land van Maas en Waal. De Waaldijken hebben hier een kruinhoogte van 12 m boven NAP. De uiterwaarden liggen op circa 6 m, en het terrein achter de dijken op 4 m boven NAP, aan beide kanten. Afhankelijk van de bouwwijze zou een tunnel circa 10 tot 20 m onder de vaargeul liggen. Het wordt circa 2 km lang.

Een bustunnel is makkelijker in de aanleg dan een tramtunnel, of een algemene verkeerstunnel. Met een draaiend of U-vormig tracé, kan de tunnel ook dicht bij de dijken beginnen: dat vermijdt een tracé langs (of onder) de binnenstad. In Tiel kan de tunnel beginnen bij het parkeerterrein aan de Waal, tussen de binnenstad en de rivier. Het tracé kan ook deels onder de naastgelegen vluchthaven. (Het tracé is niet precies aan te geven, dat hangt af van technische onderzoeken). De bussen vanaf Wamel zouden langs de binnenstad rijden, aan de westkant. Via de Veemarkt, met overstap op de andere buslijnen, bereiken ze Station Tiel.

 
Aan de overkant kan de tunnel eerst de weg vanaf de pont volgen, en dan klimmen naast de dijk (in geel op de kaart). Een korte busbaan door de velden verbindt het dan met de Van Heemstraweg (N322, de doorgaande weg). Voordeel van deze oplossing is dat de tunnel niet onder dijk gaat. Normaal gesproken krijgt een riviertunnel een U-vormig dijk om de afrit heen: als een tunnel instort, kan het water anders het terrein achter de dijk bereiken. Voor de busroutes is het handiger als de tunnel wel onder de dijk doorgaat, en rechtstreeks op de N322 aansluit (oranje lijn). Dat is afhankelijk van een waterkerende voorziening in de tunnel zelf – een zaak voor de ingenieurs, dat hier niet verder besproken wordt.

Ringlijn Hilversum

Hilversum (85 000 inwoners) heeft al drie stations, en hier werd de bouw voorgesteld van een vierde – station Hilversum-Oost, aan de lijn naar Baarn en Amersfoort. Met of zonder een stadstram in Hilversum is een ringlijn (bus) daarop een goede aanvulling.

 
De ringlijn zou de buitenwijken met drie stations verbinden: ze zijn in vele gevallen een alternatief voor het gebruik van Station Hilversum (in het centrum). De wijken worden ook met elkaar verbonden, en met het Media Park en overige bedrijfsterreinen. De lijn vereist een nieuwe brug over de spoorlijn bij het Mediapark, en verder vooral herprofilering van de straten op zijn route.

Vergelijk de voorgestelde ringlijn Naarden – Bussum en de langere ringlijn Alkmaar en ringlijn Amersfoort.

Route

Elke ringlijn met een begin- en eindpunt hebben: de bussen kunnen niet eindeloos doorrijden. Voor Hilversum is het ziekenhuis een geschikte plek, aan de rand van de stad in het zuidoosten.

Tegen de klok in, rijdt de bus langs het nieuwe station aan de Oosterengweg, en verder over de Jan van der Heydenstraat en de Jacob van Campenlaan. Aan de rand van de bebouwde kom, rijdt het langs de Erfgooiersstraat naar de Stroeslaan. Dit gedeelte volgt bestaande busroutes.

Vanaf de Stroeslaan kan de bus de Mies Bouman Boulevard bereiken, met een nieuwe brug over de sporen. Daarvoor moet een schoolgebouw worden gesloopt. Bij de aanleg van de voorgestelde spoortunnel Hilversum-Noord krijgt de lijn hier twee extra sporen aan de oostzijde. Als de sporen daarbij iets verlaagd worden, dan kan een brug aansluiten op de nieuwe rotonde in de Mies Bouman Boulevard. (De spoortunnel zelf begint verderop).

Het is natuurlijk ook mogelijk dat de bus de bestaande Crailose Brug gebruikt, om de spoorlijn te kruisen. De route wordt daardoor iets langer.

 
De bus rijdt in elk geval langs Station Media Park (vroeger Hilversum-Noord). Dankzij de nieuwe voetgangersbrug, geeft de halte ook toegang tot het Media Park zelf. De bus rijdt vervolgens over de Hilversumse ringweg, naar de westrand van de stad. Een deel daarvan, een smalle weg door een villawijk, is ongeschikt is voor zijn huidige functie. Om een buslijn mogelijk te maken, moet het overige verkeer beperkt worden.

Bij de ‘s-Gravelandseweg kan de bus de ringweg verlaten, en rijdt verder over de naastgelegen Schuttersweg. Via de Loosdrechtseweg bereikt het de Gijsbrecht van Amstelstraat, een oudere ringweg door de zuidelijke wijken. De huidige ringweg (Diependaalselaan) is veel breder, maar deze route bedient de winkelstraten.

De bus rijdt vervolgens langs Station Sportpark. Het zou daar de route delen met de voorgestelde noord-zuid tramlijn Naarden – Hilversum, en dat vereist een onderdoorgang. Ook zonder tram, is een onderdoorgang onvermijdelijk bij hoogfrequente diensten (Randstadspoor). Daarom moet de bus via de Utrechtseweg naar de Soestdijkerweg. Dat is onhandig vanwege een scherpe bocht, maar andere oplossingen zijn nog ingewikkelder.

Vanaf Station Sportpark rijdt de bus via de Van Riebeeckweg naar het ziekenhuis, zijn eindpunt. De lijn in de kortste variant wordt bijna 12 km lang. Gezien de relatief smalle straten en de vele haltes, wordt de rijtijd waarschijnlijk niet korter dan 40 minuten. Een ringlijn is echter niet bedoeld om rondjes te rijeen: de meeste reizigers zullen 10-15 minuten in de bus zitten, voordat ze overstappen op een radiale lijn, of op de trein.

Nieuwe busbanen in Deventer

Deventer, met bijna 100 000 inwoners, heeft op papier 8 stadsbus-lijnen, maar de routes slingeren en de frequentie is laag. Met de bouw van eerder voorgestelde nieuwe stations in Deventer, is een herstructurering van de routes wenselijk. Dat is geen voorwaarde voor de stations en overige nieuwe infrastructuur, maar versterkt hun functie. Voor de herstructurering zelf zijn enkele nieuwe busbanen voldoende.

Slingerende buslijnen in Deventer, uit de lijnennet-kaart van Syntus…

 
De functie van het busnet zou veranderen door de aanleg van vier sporen Apeldoorn – Deventer, en de invoering van een hoogfrequente stadsregio-dienst. Die zou rijden tot station Deventer-Colmschate of een heropende station Bathmen. Op de lijn komen twee nieuwe stations, Station De Hoven aan de overkant van de IJssel, en Station Deventer-Rivierenwijk.

Met een nieuw Station Deventer-Noord aan de lijn naar Zwolle, heeft Deventer dan vier stations in de buitenwijken. Dat heeft gevolgen voor de vervoersstromen, met name voor de radiale buslijnen.

Ook de reeds geplande verplaatsing van de Wilhelminabrug heeft gevolgen voor het busnet. Invoering van een ringlijn langs de nieuwe stations, en over de nieuwe brug, is een logische keuze.

Bij het voorstel voor Station De Hoven, werd al een volledige ringlijn voorgesteld. Dat vereist een nieuwe busbrug naar de Van Vlotenlaan, maar ook zonder die verbinding kan de ringlijn drie stations verbinden. Het zou in dat geval aan de IJssel beginnen, en loopt via Ceintuurbaan, Dunantlaan en Hanzeweg naar de nieuwe brug. Op een deel van de route rijdt nu geen bus, elders worden de bestaande haltes gebruikt. Bij winkelcentrum Keizerslanden, moet de straat opnieuw worden ingericht: eventueel kan de ringlijn de huidige route van lijn 4 volgen, via de Ludgerstraat. De lijn krijgt ook nieuwe haltes vlak bij het station Rivierenwijk en aan de Snipperlingsdijk: de plek hangt af van de huidige herinrichting van de straten hier.

Ringlijn Deventer: alle kaarten op basis van een topografische kaart door Jan-Willem van Aalst, met Creative Commons Attribution ShareAlike 3.0 licentie…

 
De ringlijn sluit de wijken aan op de nieuwe stations, maar vervangt ook delen van de huidige radiale lijnen. Daarmee kunnen ze rechtgetrokken worden, en vervolgens aan elkaar gekoppeld worden.

Ten noorden van de binnenstad wordt de huidige lijn 3 rechtgetrokken, en rijdt over de Zwolseweg. Het vervangt ook een deel van lijn 4. Over de route van lijn 161 rijdt een stadsbus, losgekoppeld van de streekbus naar Zwolle. Hiermee wordt ook een deel van de lijnen 2 en 4 vervangen. (In de noordelijke wijken, vervangt de ringlijn verdere delen van de lijnen 2, 3 en 4).

Lijn 4 wordt helemaal rechtgetrokken, and rijdt via de Hoge Hondstraat, en vervolgens over zijn huidige route naar Schalkhaar. De route van Schalkhaar naar Raalte wordt daarvan losgekoppeld: dat is geen stadslijn maar een streeklijn.

Westelijke lijnen Deventer…

 
De lijnen 1 en 5 reden vroeger een grote lus door de oostelijke nieuwbouwwijken, in de ene richting als lijn 1, in de andere als lijn 5. Geen van beide deden ze Station Colmschate aan. Dat is nu gecorrigeerd, en de lijnen gesplitst, maar lijn 1 slingert nog meer als vroeger.

Lijn 5 kan de huidige route behouden. Het rijdt vlak langs het nieuwe station Rivierenwijk, maar stopt niet voor de deur. Lijn 1 zou door de oosthelft van Rivierenwijk rijden, over de Deltalaan, en vervolgens meteen door naar Blauwenoord. Dat vereist een nieuwe bustunnel onder de spoorlijn vanaf de Biesboschlaan, een busbrug over het Overijsselsch Kanaal, en een busbaan naar het Wilgenhaantje in Blauwenoord. Vanaf de kruising met de N348, rijdt de bus rijdt via de huidige route, naar Station Colmschate.

Lijn 6 krijgt zijn oude route terug, via de Holterweg en Westfalenstraat naar de Zweedseweg. Na de bestaande onderdoorgang, rijdt de bus over Grote Ratelaar naar winkelcentrum en station Colmschate. (Het vervangt hier de huidige route van lijn 1).

Oostelijke lijnen Deventer…

 
De bedrijfsterreinen Bergweide en Kloosterlanden worden bediend door de huidige lijn 7, maar de route wordt vereenvoudigd. Het wordt een volwaardige radiale lijn, door het door te trekken naar de wijken ten zuiden van Station Colmschate. Dat vereist niet meer dan een bustunnel onder de Siemelinksweg, ter hoogte van de Hamburgweg. Dat kan eventueel gecombineerd worden met een nieuw station Deventer-Zuid op die plek, maar dat station heeft slechts beperkte voordelen. Met of zonder station, zou lijn 7 via Handelspark en Somervaart rijden (de huidige route in één richting), en over de Holterweg naar station Colmschate.

Er rijden dan drie lijnen langs Station Deventer vanuit het westen, en vier vanuit het oosten. Hoe ze aan elkaar gekoppeld worden wordt hier niet besproken, want dat hangt af van het vervoersaanbod per wijk. Omdat lijn 7 vooral bedrijfsterreinen bedient, zou het een afwijkende dienstregeling krijgen, en is het beter om het niet te koppelen aan een andere lijn. De huidige lijn 8, een lus door de binnenstad, blijft ongewijzigd.

Bus Haarlem: ringlijn

Een busringlijn is een aanvulling op het voorgestelde tramnet in Haarlem. Het zou overstap geven op de radiale tramlijnen, en verbetert de aansluiting op de stations. Een volledige ringlijn vormt een alternatief voor de voorgestelde tangent-tramlijn Spaarnwoude – Schalkwijk – Heemstede. Een combinatie is ook mogelijk: een tramlijn en buslijn die samen een ring vormen. Hier wordt een volledige busringlijn beschreven.

Klik om te vergroten: kaart van Jan-Willem van Aalst, onder CC 3.0 licentie…

 
De bus zou vier stations aandoen, en rijdt vlak langs het geplande Station Haarlem Zuid (Leidschebuurt). Hier wordt een verlegging van de spoorlijn tussen Haarlem en de Velsertunnel verondersteld, met een nieuw station aan de Orionweg, maar de ringlijn kan ook langs het bestaande Station Bloemendaal. De ringlijn veronderstelt wel overstap op hoogfrequente diensten bij die stations, en krijgt zelf een hoge frequentie.

Dat staat ver af van de huidige werkelijkheid. De vroegere Haarlemse stadsbus verdwijnt gaandeweg: de overgebleven lijnen hebben lage frequenties, en een slingerende route. De spoorlijn naar Beverwijk wordt verwaarloosd: ProRail wil het al jaren sluiten. De hier beschreven lijn veronderstelt een ander beleid.

Ook een ringlijn moet een begin- en eindpunt hebben. Station Spaarnwoude is waarschijnlijk de beste plek, omdat vele reizigers zullen overstappen op de trein richting Amsterdam. Er staan al bushaltes aan zowel de noordkant als zuidkant van het station, en er is een brug over de spoorlijn. Het alternatief is een begin- en eindpunt bij Station Heemstede-Aerdenhout.

Route ringlijn

De route wordt hier beschreven vanaf Station Spaarnwoude, tegen de klok in. De bus rijdt langs de IKEA, en dan over de Oudeweg en Waarderweg, door het grote bedrijfsterrein Waarderpolder. De lijn zou de huidige buslijn 15 niet vervangen, maar aanvullen. De voorgestelde oost-west tramlijn zou mogelijk over Oudeweg lopen: in dat geval zou buslijn 15 wel vervallen.

Oost-west tramlijn…

 
De bus kruist de Spaarne, en rijdt via de Jan Gijzenkade (zuidkant) naar de Rijksstraatweg. Daar is er overstap op de voorgestelde noord-zuid tramlijn IJmuiden – Haarlem – Bennebroek.

Via de Planetenlaan en Orionweg, rijdt de bus naar de westelijke randweg, Delftlaan. Op dit stuk is er een halte bij het Nova College. De verschoven spoorlijn zou de brede randweg volgen, waarschijnlijk op viaduct. Aan de Orionweg komt een van de drie nieuwe westrand-stations. Als de spoorlijn niet verschoven wordt, krijgt de ringlijn haltes bij de Naefflaan en het sportcentrum , anders is er één halte, onder het station.

Verschoven spoorlijn met nieuwe stations…

 
Bij de aanleg van een nieuwe lijn langs de ringweg, woudt het oude tracé mogelijk gebruikt door een tramlijn naar Santpoort, dat zelf een verlenging vormt van een radiale tramlijn Schalkwijk – Bloemendaal. In dat geval kan de bus simpelweg de tramlijn kruisen.

Alleen als de huidige spoorlijn in gebruik blijft, is een onderdoorgang nodig – tussen de Pim Mulierlaan en Crommelinlaan. In dat geval rijdt de bus langs Station Bloemendaal, en via de Zuider Stationsweg naar de Hartenlustlaan. Anders rijdt het via Laan van Boreel, naar de Hartenlustlaan.

De route volgt in elk geval de Bloemendaalseweg naar Station Overveen. Hier staan nog haltes langs de weg, maar de vroegere buslijn is opgeheven. Een of twee haltes worden gedeeld met de radiale tramlijn Schalkwijk – Bloemendaal.

Tram Bloemendaal – Schalkwijk…

 
Station Overveen zelf wordt verschoven naar het terrein van Hogeschool InHolland. De bus krijgt een halte bij het nieuwe station, dat ook de kleine dorpskern van Overveen bedient. (Naast het station, op het Hogeschool-terrein, komt de eindhalte van de oost-west tramlijn uit Station Spaarnwoude).

Vanaf Overveen volgt de lijn de huidige route van lijn 14, door het Ramplaankwartier, en vervolgens over de Lorentzkade (naast de randweg). De lijn kan die route volgen tot aan Station Heemstede, maar het kan ook door de buurten Oosterduin en Rijnegom, momenteel zonder buslijn. Dat vereist enige aanpassingen: dit gebied ligt in drie gemeenten, die op kinderachtige wijze hun straten niet op elkaar aansluiten.

De bus moet in dat geval de randweg kruisen bij de Duinvlietbrug. Het rijdt dan naar de Oosterduinweg, en via de Malefijtlaan naar de Houtvaartkade. Deze doodlopende straat wordt met een korte busbaan aangesloten op de Zandvoorterweg, vlak bij Station Heemstede. Oosterduin en Rijnegom krijgen twee of drie haltes. (Een alternatief is om de Lorentzkade aan te sluiten op de Houtvaartkade, met een bustunnel onder de randweg, ten zuiden van de huidige fietstunnel).

Bij Station Heemstede geeft de ringlijn overstap op de voorgestelde tweede noord-zuid tramlijn, naar het centrum langs de Leidsevaart. Hier werd ook eerder voorgesteld, om de tramlijn Heemstede – Zandvoort te herstellen, en die zou ook goed aansluiten op een ringlijn.

Heemstede en Haarlem-Zuid

Vanaf Station Heemstede, rijdt de bus richting Schalkwijk. Een route via de Lanckhorstlaan staat min of meer vast, want er is maar één brug over de Spaarne. (De huidige buslijn 7 rijdt om, via de dorpskern van Heemstede). De Lanckhorstlaan is niet breed, en verwerkt ook het wegverkeer in oost-west richting. Het is ook het tracé van de voorgestelde tramlijn Hoofddorp – Heemstede.

Tram uit Hoofddorp naar Station Heemstede…

 
Een combinatie van tram, bus, en wegverkeer, over één straat door een woonwijk, is onwenselijk. Voor de tramlijn is er een alternatief: een ‘Heemstede-tak’ van de eerder voorgestelde Metro Haarlemmermeer. De metro volgt ook de Lanckhorstlaan naar Station Heemstede, maar wel in geboorde tunnel. Het tracé wordt niet geheel gedupliceerd – de metro krijgt drie tussenstations in Heemstede, en de ringlijn zou één daarvan aandoen. Hoe dan ook, het verkeer op de Lanckhorstlaan moet beperkt worden, als daar een bus gaat rijden – anders is de dienstregeling onbetrouwbaar.

Heemstede-tak in geel…

 
Na de Lanckhorstlaan, kruist de ringlijn weer de noord-zuid tramlijn, met overstap richting Bennebroek. De bus rijdt dan via de Heemsteedse Dreef en de Francklaan, naar de brug over de Spaarne.

De route door Schalkwijk wordt Europaweg – Aziëweg – Amerikaweg. Bij het grote winkelcentrum, kruist de lijn weer de tramlijn Bloemendaal- Schalkwijk – Vijfhuizen. Hier zou de lijn ook overstap geven, op de voorgestelde metrolijn Haarlem – Hoofddorp. Ook zonder de metro, zouden radiale tramlijn en ringlijn samen, de huidige buslijnen door Schalkwijk grotendeels vervangen.

Tram door Schalkwijk…

 
Na Winkelcentrum Schalkwijk rijdt de bus over de Amerikalaan en Prins Bernhardlaan, richting Station Spaarnwoude. Na het Reinaldapark, zou het naar de Springerlaan draaien, en volgt dan de route van de huidige buslijn 2 naar het station. De lijn eindigt bij Station Spaarnwoude, aan de zuidkant.

Deze ringlijn wordt 21 km lang. De bus rijdt door dorpskernen en woonwijken, en daarom zal de gemiddelde snelheid niet hoog liggen – dit is geen HOV-lijn. De bus zal bijna een uur nodig hebben, om van eindpunt tot eindpunt te rijden, maar dat doen de reizigers niet. Ze zouden doorgaans 10 – 20 minuten in de bus zitten, en vooral overstappen op andere lijnen.

Metrolijn Rotterdam – Zoetermeer (ZoRo)

Hier werden eerder nieuwe metrolijnen in Rotterdam voorgesteld, met afwijkend systeem en voertuigen – niet te koppelen aan de bestaande lijnen. Een metrolijn naar Zoetermeer zou wel van een bestaande lijn aftakken: Lijn E naar den Haag – de voormalige Hofpleinlijn. Over een Zoetermeer-tak werd al jaren gesproken, maar uiteindelijk werd het een busbaan. Hier wordt gekeken of een metrolijn alsnog zinvol is.

Klik om te vergroten…

 
Het metro-tracé staat min of meer vast, sinds de aanleg van de verlengde RandstadRail lijn 4, door de Vinex-wijk Oosterheem. Het wordt nog 2 km doorgetrokken, tot aan de spoorlijn Den Haag – Gouda: de verlenging is in ruwbouw klaar. Op op de kruising is een overstap-station gepland, het zogenaamde Station BleiZo. Al je de lijn verder doortrekt, dan kom je vanzelf op het tracé van de huidige busbaan, dat zelf de HSL volgt.

Oosterheem-tak op viaduct…

 
Blijkbaar was het ooit de bedoeling, om zodoende RandstadRail lijn 4 te koppelen aan de Rotterdamse metro. Dat zou een lange lijn opleveren, met een tracé die door Zuid-Holland slingert – van Rotterdam-Zuid, via Zoetermeer en Den Haag, naar de rand van het Westland. Dat tracé bevat delen van een naoorlogse metrolijn, een light-rail lijn, een omgebouwde spoorlijn, en een opgewaardeerde stadstram. Dat lijkt onwerkbaar.

Het wordt uitgegaan van een tegenovergesteld principe: het ontkoppelen van de vervoersstromen in de regio. In Den Haag zou een lichte metro de grote vervoersstromen overnemen. De resterende radiale tramlijnen fungeren als stadstram, niet als ‘regiotram’. Een viersporige lijn tussen Den Haag en Gouda wordt de hoofdverbinding met Zoetermeer, eventueel met een korte aftakking naar het centrum. De Zoetermeerlijn binnen Zoetermeer wordt daarvan losgekoppeld. RandstadRail zou in zijn geheel verdwijnen.

Verlenging naar Station BleiZo

Een verlenging van de Oosterheem-tak naar de spoorlijn Den Haag – Gouda is verenigbaar met het loskoppelen van de Zoetermeerlijn. Het heeft ook in de huidige toestand enige voordelen, maar niet zoveel als de betrokken gemeenten denken. (Het komt aan de grens van Zoetermeer en Lansingerland).

‘Bleizo’ aan de rand van Zoetermeer…

 
Het probleem is de perifere ligging van het station. Het gebied lag tot enkele jaren geleden voorbij de oostrand van Zoetermeer. Daarom is de HSL hier doorheen aangelegd – niet om Zoetermeer te bedienen, maar juist om de stad te vermijden. De gemeenten en vastgoed-belangen willen hier een grootschalige ontwikkeling op gang brengen, en het project Bleizo is daar een onderdeel van. Het station is in dat kader bedacht. Het is genoemd naar Bleiswijk en Zoetermeer, maar ligt ook te ver van Bleiswijk om het goed te bedienen. Vanwege de recessie staan de enorme bedrijventerreinen grotendeels leeg, en wat er wel staat (autoreparatie, distributiecentrum Aldi) is niet echt hoogwaardig.

Naast Station Bleizo: links de spoorlijn naar Gouda, op de achtergrond de HSL op viaduct, hoogspanningsleidingen, en een Tennet-schakelstation…

 
Op de voorgestelde viersporige lijn naar Gouda is er zeker ruimte, voor een nieuw station in het oosten van Zoetermeer. De verlengde Oosterheem-tak ligt er al, en daarom krijgt een kruisstation op deze plek wel een functie. Dat is vooral het aansluiten van de Vinex-wijk Oosterheem op de spoorlijn: de wijk ligt zelf perifeer ten opzichte van Zoetermeer, en de reistijd naar Den Haag is lang.

Verlenging van Zoetermeer naar Rotterdam

Er is vanaf ‘Station Bleizo’ een duidelijk tracé richting Rotterdam, maar dat betekent niet noodzakelijk een goed tracé. Het tracé volgt de Landscheidingsdijk van Delfland en Schieland, dat zelf de ‘achterkant’ vormt van de polders aan beide kanten. Zoetermeer is tot aan de dijk gebouwd: het is ook de gemeentegrens. Ook de HSL volgt de oude dijk, omdat dit gebeid relatief leeg was. Het tracé, in elk geval tot aan Berkel, is niet geschikt voor een metro. De nieuwe ZoRo busbaan loopt naast de oude dijk, tussen de kassen.

ZoRo busbaan: van links naar rechts; achterkant kassen, Landscheidingsdijk, busbaan, waterberging, achterkant kassen…

 
Station Bleizo ligt ook te ver naar het oosten, om dit tracé goed op Zoetermeer aan te sluiten. Het is tekenend dat de nieuwe buslijn niet via de plek van ‘Station Bleizo’ loopt, maar langs Station Zoetermeer naar het stadscentrum. (Voor een metrolijn dat afbuigt richting stadscentrum, is er geen geschikt tracé).

Verlengde Rotterdamse metro?

Na het passeren van de kassen, sluit de busbaan aan, op het tracé van de HSL langs Berkel, Bergschenhoek en Rodenrijs. Hier is er wel bebouwing, en het ligt maximaal 5 km van de bestaande Lijn E van de Rotterdamse metro. Een aftakking van de bestaande lijn (voormalige Hofpleinlijn) is wel denkbaar.

Het tracé is echter niet probleemloos. De HSL volgt ook hier de Landscheidingsdijk, op 200-400 m afstand. Het loopt tussen de dorpen – goed voor een HSL, maar niet voor een metro. De busbaan loopt vanaf de noordrand van Berkel pal naast de HSL, gedeeltelijk ook verdiept. Aan de oostkant is Bergschenhoek uitgebreid met Vinex-wijken, gebouwd tot aan de de HSL. Aan de westkant is juist een park in aanleg.

Busbaan langs Bergschenhoek: van links naar rechts Vinex-wijk, HSL in verdiepte bak, busbaan met halte, park, en daarachter Berkel…

 
De dorpskernen, en de meeste woningen, liggen juist niet aan de busbaan. Om ze te bereiken verlaat bus 173 de busbaan, en rijdt door Bergschenhoek: in Berkel en Rodenrijs is er een aanvullende buslijn 174, en een wijkbus 172. Dat kan een dubbele overstap betekenen, want de busbaan eindigt bij metrostation Rodenrijs.

Een aftakking van de metro zou overstap vermijden, en biedt een kortere reistijd naar het centrum van Rotterdam. De langere loopafstanden zijn dan minder problematisch. De verlengde metro zou het tracé van de busbaan overnemen, op enkele plekken aangepast. De verlenging krijgt vier stations: bij de Berkelseweg moet het tracé worden verlaagd. Het eindstation komt bij het Offenbachplantsoen, waar de metro alsnog aansluit op de busbaan.

Klik om te vergroten…

 
De aansluiting moet passen in de ruimte tussen de N209 en metrostation Rodenrijs. Een ongelijkvloerse kruising lijkt wel te kunnen: de aftakkende sporen moeten dalen, en het spoor richting Pijnacker klimt eroverheen. De nieuwe lijn draait vervolgens, om aan te sluiten op het HSL-tracé bij de Wildersekade. Deze ‘Berkel-tak’ wordt circa 4500 m lang.

Een ‘ZoRo metro’, waarover al jaren werd gesproken, ziet er niet in. De voornaamste reden is dat geen geschikt tracé werd vrijgehouden, bij de verstedelijking van het gebied. De regio werd ingericht voor de autorijdende forens, en dat is moeilijk om achteraf te corrigeren.

Busringlijn Naarden – Bussum

Naarden en Bussum (samen 50 000 inwoners) worden bediend door kronkelende streekbus-lijnen, die twee stations aandoen. Na de bouw van het voorgestelde regionaal tramnet in het Gooi, en vooral na de aanleg van een nieuwe spoorlijn Almere – Naarden – Bussum, zou het busnet een andere structuur krijgen.

Daarbij is een ringlijn denkbaar, ook al is de bebouwde kom niet groot. Na de aanleg van een regionaal tramnet, zouden drie radiale buslijnen over blijven: de 110 naar Weesp via Muiderberg; de 105 naar Hilversumse Meent en Kortenhoef; en de 109, maar dan naar Blaricum in plaats van Laren. De overige buslijnen worden door de tram vervangen. De ringlijn is niet zozeer bedoeld voor overstap met de radiale lijnen, als aanvullende verbinding met de stations. Met vier stations op een ondertunnelde spoorlijn, krijgen Naarden en Bussum feitelijk een regionale metro – richting Amsterdam, Almere, en Hilversum / Utrecht.

Nieuwe spoorlijn door Naarden en Bussum, met tramnet in blauw: basiskaart van Jan-Willem van Aalst, onder CC3.0 licentie…

 
De nieuwe buslijn zou beginnen bij station Bussum-Zuid, aan de westzijde. Via de Struikheiweg rijdt de bus naar het zwembad / sportcentrum, en daar over het parkeerterrein. Het bereikt de Bredelaan via een kort stuk busbaan – de enige nieuwe infrastructuur. De route volgt de westelijk ‘ringweg’ – Groot Hertoginnelaan en Van Der Lindenlaan. (Dit is geen echte ringweg, maar een iets bredere straat door de villawijk Het Spieghel). Enkele haltes worden gedeeld met lijn 105.

De bestaande overweg in de Van Der Lindenlaan verdwijnt na de ondertunneling. Op het nieuwe tracé, iets verderop, is er een nieuw station ‘Naarden-Vesting’. Daar is ook overstap op de noord-zuid tramlijn.

Route ringlijn…

 
De lijn rijdt verder door Naarden-Vesting, deels over de route van lijn 110, en vervolgens naar de Amersfoortsestraatweg. Bij de Brediusweg is er overstap op de tram naar Huizen.

Via afrit 7 van de A1 rijdt de bus naar de Huizerweg, en dan over de route van lijn 109 naar de Ceintuurbaan. Daar is er overstap op de tramlijn Bussum – Laren – Eemnes. De bus rijdt verder via de Zwaluwlaan en Koekoeklaan, door de wijk Oostereng, en dan verder naast de tramlijn op de Ceintuurbaan. Zodoende bereikt het weer Station Bussum-Zuid.

Aan de oostzijde van Bussum zijn er wel alternatieven voor deze route, bijvoorbeeld langs ‘t Spant in plaats van door Oostereng. Het principe van een ringlijn blijft hetzelfde: het verbindt de oostelijke en westelijke wijken met elkaar, en met de verbrede spoorlijn. De lijn, zoals hier beschreven, wordt 12 km lang, en krijgt 21 tussenhaltes. Een dergelijke ringlijn heeft alleen nut bij hoge frequenties, en dat is alleen in de spits te rechtvaardigen, en wellicht ook op zaterdag overdag.

Bus Amersfoort: ringlijn

Een ringbuslijn kan de radiale lijnen van het voorgestelde Amersfoortse tramnet verbinden. Hier wordt een route voorgesteld, op circa 1500-2500 m van het Hof (marktplein), het middelpunt van de oude stad. Vergelijk de voorgestelde ringlijn Alkmaar met een vergelijkbare functie, en op vergelijkbare schaal. De Amersfoortse ringlijn passeert ook twee stations: Schothorst en een nieuw station Birkhoven.

Ringlijn Amersfoort: stations in rood, kruisende tramlijnen (delen) in zwart, basiskaart van Jan-Willem van Aalst, onder CC 3.0 licentie…

 
De route loopt grotendeels door naoorlogse woonwijken, over de bredere ontsluitingswegen, en langs de winkelcentra. Niet veel nieuwe infrastructuur is vereist: een bustunnel en nieuwe ondergang bij Station Schothorst, en mogelijk een nieuwe busbaan aan de westkant. Een deel van de straten is al in gebruik bij de Amersfoortse stadslijnen: elders zal vooral herprofilering nodig zijn, en het weghalen van parkeervakken.

Een ringlijn heeft bij voorkeur een begin en eindpunt,: als de bussen urenlang een cirkelvormig route rijden, dan stapelen de vertragingen zich op. In dit geval lijkt het nieuwe station Birkhoven een geschikt beginpunt, op het westpunt van de bebouwde kom. Na de bouw van een nieuwe spoorlijn langs Soest zouden regionale trein vanuit zowel Utrecht als Hilversum hier stoppen. De ringbuslijn heeft dan ook een functie voor reizigers in die richtingen.

Omdat de bussen hier stoppen en keren, is het niet nodig dat ze de spoorlijn kruisen. De lijn kan eventueel twee eindhaltes hebben, aan weerskanten van het nieuwe station Birkhoven. (Ze kunnen desnoods een nieuwe onderdoorgang gebruiken, in de Soesterweg).

Vanaf dit station, tegen de klok in, rijdt de bus eerst richting Bergkwartier. Dat kan via de Soesterweg en de westelijke randweg (Wuytierslaan). Deze weg lijkt echter overbelast, en een nieuwe busbaan kan de route verkorten. Die zou de westrand van het uitgestrekte NS-terrein volgen, en de spoorlijn naar Utrecht kruisen, iets ten oosten van de huidige overweg. Met een nieuwe busbrug, sluit de busbaan aan op de Daam Fockemalaan.

 
De gemeente overweegt overigens een nieuw station hier, maar dat is volledig afhankelijk van nieuwbouw op het kazerne-terrein ernaast. Met de voorgestelde lijn via Soest zouden hier ook geen stoptreinen rijden, alleen Intercity’s. Het maakt niets uit voor de ringlijn – die kan indien nodig een station bedienen, ook vanaf een nieuwe busbaan.

Vanaf de Fockemalaan rijdt de bus door rustige woonwijken, omhoog naar het Meander-ziekenhuis (Lichtenberg). De kortste route is via de Dillenburglaan: als die te smal is, kan de bus via de Emmalaan omrijden. Bij het ziekenhuis is er overstap op de voorgestelde tramlijn Zeist – Amersfoort en een stadstramlijn, die zijn tracé deelt.

Vanaf de rotonde bij het ziekenhuis daalt de lijn weer. Bij het wijkwinkelcentrum, kruist het een tramlijn over de Leusderweg. Daarna kruist de tram de oude spoorlijn naar Kesteren: zijn tracé wordt gebruikt door de voorgestelde hogesnelheidslijn Amersfoort – Wageningen – Nijmegen, dat hier in tunnel zou lopen.

Na de Gasthuislaan passeert de bus weer een ziekenhuis: hier is overstap op een tramlijn naar Leusden. De lijn rijdt door de naoorlogse wijken Randenbroek en Schuilenburg, langs de winkels van het Euterpeplein, en over de Operaweg.

Bij de kruising met de Hogeweg is een onderdoorgang in aanbouw: de omgeving van de kruising wordt herontwikkeld als ‘stadsentree’. De bus rijdt verder door de wijk Liendert, over Wiekslag, langs rijtjeshuizen en galerijflats, met af en toe een klein winkelcentrum. Bij de Van Randwijcklaan is er weer overstap op een radiale tramlijn van/naar Soesterkwartier.

Via de Liendertseweg, bereikt de bus de spoorlijn naar Apeldoorn. Via een nieuwe bustunnel, iets ten westen van de huidige fietstunnel, rijdt het naar de Disketteweg en Station Schothorst. Daar moet de bus weer onder de sporen, ditmaal van de lijn naar Zwolle. Uitbouw tot vier sporen is al langer wenselijk hier, en is een vereiste voor de voorgestelde hogesnelheidslijn Utrecht – Zwolle. Bij de verbouwing is een brede onderdoorgang mogelijk: de spoorlijn ligt al iets verhoogd.

 
De lijn rijdt via de Burgerhartsingel en Holkerweg, naast een radiale tramlijn van/naar het Bergkwartier. Na het wijkwinkelcentrum Schothorst, draait het naar de Paladijnenweg.

De ringlijn kruist daar een tramlijn van/naar Hoogland. Aan het einde van de Paladijnenweg, rijdt de bus via een parkeerterrein achter een galerijflat, naar de Ringweg Koppel. De lijn kruist hier de Eem, naar het industrieterrein De Isselt. De ringlijn kan via de Amsterdamseweg, maar kan ook de bestaande busroute over de Nijverheidsweg en Heliumweg volgen. In dat geval zou het mogelijk een eigen bustunnel gebruiken, onder de oprit van de verkeersbrug.

De lijn kruist in elk geval de Amsterdamseweg, en eindigt bij het nieuwe Station Birkhoven, ditmaal aan de noordkant van de spoorlijn. Dit is ook het eindpunt van de radiale tramlijn door het Soesterkwartier.

De ringlijn wordt circa 11 km lang. Er zijn op sommige plekken alternatieve routes mogelijk, maar dat verandert niet zoveel aan de totale lengte. Samen met de radiale tramlijnen, kan het een groot deel van het Amersfoortse stadsvervoer voor zijn rekening nemen, maar aanvullende radiale buslijnen blijven noodzakelijk – zeker in de noordelijke Vinex-wijken.