Bij de aanleg van de nieuwe stad Almere werd weinig aandacht besteed aan spoor- of metroverbindingen. Eén spoorlijn naar Amsterdam werd voldoende geacht, dat ook nog een hoofdverbinding met het noorden moest vormen. Met de groei van Almere werden achteraf aanpassingen bedacht, zelden optimaal.
Met het Gooi is er nog altijd geen directe verbinding: jarenlang moesten reizigers overstappen in Weesp. Uiteindelijk werd een extra boog aangelegd, waar de lijn uit Almere aansluit op de oude lijn Amsterdam – Gooi. Het moest zo goedkoop mogelijk, en de capaciteit op de oude lijn werd niet verhoogd. Het gevolg is een beperkte dienst, met te lange reistijden.
Hier wordt een nieuw rechtstreekse verbinding voorgesteld, via een tweede spoorbrug over het Gooimeer. Het is de bedoeling dat de lijn aansluit op viersporige tracé’s aan beide kanten – vier sporen door Almere, en vier sporen door het Gooi. De aansluitende viersporige tunnel door Bussum werd al eerder beschreven. Het voorstel veronderstelt ook een nieuw tracé voor de lijn uit Amsterdam, langs de A1, maar dat wordt hier niet beschreven.
Tracé vanaf Almere
Almere-Poort, het nieuwste stadsdeel van Almere, is nog in aanbouw. Station Almere Poort ligt in de verste uithoek van de wijk, dicht bij de Hollandse Brug. Het werd eind 2012 geopend, temidden van lege kavels: alleen aan de noordkant staan er woningen. De aanleg stagneert, maar uiteindelijk zal Almere-Poort 30 000 inwoners tellen.
Op het beeld is de korte afstand tot het Gooi duidelijk (noorden is links, het beeld is 90 graden gedraaid). Door de kale bouwterreinen is Almere-Poort ook goed herkenbaar. De verbindingen over de Hollandse Brug, A6 en spoorlijn, zijn duidelijk gericht op Amsterdam. Automobilisten en treinreizigers moeten omreizen, om het Gooi te bereiken.
Klik om te vergroten…
De spoorlijn door Almere is tweesporig, en uitbreiding is pas na 2020 gepland. Ook Station Almere Poort is gebouwd zonder duidelijke voorbereidingen voor extra sporen.
De nieuwe lijn naar het Gooi zou direct ten zuiden van dit station aftakken. Het moet klimmen om verderop de A6 te kruisen, en loopt bij voorkeur op viaduct. Om een ongelijkvloerse kruising te realiseren, moeten de sporen uit Amsterdam waarschijnlijk onder de nieuwe lijn duiken, dan weer naar het station klimmen. Dat betekent dat de onderdoorgang ten zuiden van het station (toekomstige Olympialaan), verlaagd moet worden. Het station krijgt ook een nieuwe perron in de richting Almere-Centrum.
Tweede spoorbrug
De nieuwe lijn kruist de Poortdreef en de A6 op een hoge viaduct – de A6 klimt hier naar de hoge brug over het Gooimeer. De lijn draait hier ook, om naast de A6 te lopen, bij het strandje aan de oostkant.
De lijn kruist het Gooimeer op een tweede spoorbrug, aan de zuidoostzijde van de Hollandse Brug. Aan de overkant kruist het tracé afrit 1 van de A6, en begint dan 90 graden te draaien, naar de A1. Het tracé kruist een vuilstort, dat deels afgegraven moet worden.
Klik om te vergroten…
De lijn kruist de weilanden tussen de vuilstort en de Naarder Trekvaart, en daalt eerst naar maaiveld en vervolgens naar een ondiepe tunnel. Al draaiend kruist het tracé de trekvaart en de A1, dat daaraan evenwijdig loopt. (Als er onvoldoende ruimte is om naar een tunnel te dalen, dan volgt een tweede viaduct).
De lijn loopt nu naast de snelweg A1, aan de zuidkant. Tussen km 17 en km 18, bij de witte toren, zou het aansluiten op de verschoven lijn uit Amsterdam. Ter hoogte van km 18, loopt de gebundelde lijn evenwijdig aan afrit 5, dat de oude Rijksweg volgt. (De A1 zelf buigt hier af, en passeert Narden aan de noordzijde).
De lijn loopt ongeveer evenwijdig aan de Rijksweg, langs de Naardense wijk Keverdijk. Bij de aanleg wordt ook de weg naar het zuiden verschoven, om kruisingen te beperken. De wijk krijgt een eigen station, ‘Naarden-Keverdijk’.
Door Naarden
Vanaf dit station, mogelijk zelf op maaiveld, loopt een viersporige ondiepe tunnel richting Station Naarden-Bussum. Dat betekent sloop in woonwijken – maar daar tegenover staan fors verbeterde verbindingen met zowel Amsterdam als Almere. De huidige spoorlijn op maaiveld, door de bebouwde kom van Naarden en Bussum, verdwijnt ook geheel.
Het tracé loopt door weilanden tot de Karnemelksloot, en doorsnijdt vervolgens de Margriethof en Irenehof. Die zijn gevormd door rijtjeshuizen in een vierkant. Met nog twee ‘hoven’, vormen ze de kleine nieuwbouwwijk Vierhoven. Ook al is het tracé zelf niet breed, een tunnel betekent in de praktijk de afbraak en herontwikkeling van de twee hoven.
Hier komt ook een nieuw Station Naarden, op een belangrijk kruispunt, op 800 m loopafstand van het de vestingstad. De ingang komt op de plek van het Newomij kantoorgebouw, dat ook gesloopt wordt. Hier zou de lijn overstap geven op een noord-zuid tramlijn van het voorgestelde regionaal tramnet in het Gooi.
Nieuwe spoorlijn door Naarden en Bussum, met tramnet in blauw: basiskaart van Jan-Willem van Aalst, onder CC3.0 licentie…
Het tracé doorsnijdt vervolgens de Rijksweg, de Graaf Willem de Oudelaan, en de Juliana van Stolberglaan, om uiteindelijk het bestaande tracé te bereiken. Dat is niet zo drastisch als het lijkt: op zich verdwijnen misschien tien woningen. (Het zijn wel dure woningen, maar geen erfgoed). Na de bouw worden de straten hersteld, en het dak van de tunnel beplant. De doorsnijding zal daarna nauwelijks te merken zijn.
Bij de plek van de overweg Zwarteweg / Comeniuslaan is het nieuwe tracé volledig aangesloten op het oude, dat hier ook vier sporen telt. De overweg zelf vervalt, want de aansluitende lijn zou ook in tunnel lopen.
Op het nieuwe tracé door Naarden en Bussum zijn er dan vier stations: ‘Naarden-Keverdijk’, ‘Naarden-Vesting’, ‘Bussum-Noord’ (huidige Naarden-Bussum), en Bussum-Zuid. Dat is een forse verbetering, vooral in de gemeente Naarden.
Regionale metro
De afstand tussen de stations Almere Poort en Naarden-Bussum wordt circa 8,5 km. Dat is bijna een halvering ten opzichte van de bestaande lijn (15 km). Zelfs met twee stations erbij, kan de reistijd bijna gehalveerd worden. Met de bouw van een viersporige lijn door het Gooi, worden verdere verbeteringen mogelijk. De afstand Almere Centrum – Hilversum komt op 21 km, en ook met zeven tussenstations is een reistijd van 20 minuten haalbaar.
Over de nieuwe lijn zouden treinen rijden van Almere-Oostvaarders tot Utrecht, via Hilversum. De lijn wordt feitelijk een stadsregionale metro, dat vooral door de bebouwde kom rijdt. Het is logisch om het te behandelen als een verlengde lijn van het Randstadspoor netwerk in Utrecht (of zijn opvolger), met een eindpunt op Utrecht Centraal. Bij ontoereikende capaciteit daar, kunnen treinen rijden van Oostvaarders tot bijvoorbeeld Hilversum Sportpark, met overstap op Randstadspoor richting Utrecht.