Ringlijn Hilversum

Hilversum (85 000 inwoners) heeft al drie stations, en hier werd de bouw voorgesteld van een vierde – station Hilversum-Oost, aan de lijn naar Baarn en Amersfoort. Met of zonder een stadstram in Hilversum is een ringlijn (bus) daarop een goede aanvulling.

 
De ringlijn zou de buitenwijken met drie stations verbinden: ze zijn in vele gevallen een alternatief voor het gebruik van Station Hilversum (in het centrum). De wijken worden ook met elkaar verbonden, en met het Media Park en overige bedrijfsterreinen. De lijn vereist een nieuwe brug over de spoorlijn bij het Mediapark, en verder vooral herprofilering van de straten op zijn route.

Vergelijk de voorgestelde ringlijn Naarden – Bussum en de langere ringlijn Alkmaar en ringlijn Amersfoort.

Route

Elke ringlijn met een begin- en eindpunt hebben: de bussen kunnen niet eindeloos doorrijden. Voor Hilversum is het ziekenhuis een geschikte plek, aan de rand van de stad in het zuidoosten.

Tegen de klok in, rijdt de bus langs het nieuwe station aan de Oosterengweg, en verder over de Jan van der Heydenstraat en de Jacob van Campenlaan. Aan de rand van de bebouwde kom, rijdt het langs de Erfgooiersstraat naar de Stroeslaan. Dit gedeelte volgt bestaande busroutes.

Vanaf de Stroeslaan kan de bus de Mies Bouman Boulevard bereiken, met een nieuwe brug over de sporen. Daarvoor moet een schoolgebouw worden gesloopt. Bij de aanleg van de voorgestelde spoortunnel Hilversum-Noord krijgt de lijn hier twee extra sporen aan de oostzijde. Als de sporen daarbij iets verlaagd worden, dan kan een brug aansluiten op de nieuwe rotonde in de Mies Bouman Boulevard. (De spoortunnel zelf begint verderop).

Het is natuurlijk ook mogelijk dat de bus de bestaande Crailose Brug gebruikt, om de spoorlijn te kruisen. De route wordt daardoor iets langer.

 
De bus rijdt in elk geval langs Station Media Park (vroeger Hilversum-Noord). Dankzij de nieuwe voetgangersbrug, geeft de halte ook toegang tot het Media Park zelf. De bus rijdt vervolgens over de Hilversumse ringweg, naar de westrand van de stad. Een deel daarvan, een smalle weg door een villawijk, is ongeschikt is voor zijn huidige functie. Om een buslijn mogelijk te maken, moet het overige verkeer beperkt worden.

Bij de ‘s-Gravelandseweg kan de bus de ringweg verlaten, en rijdt verder over de naastgelegen Schuttersweg. Via de Loosdrechtseweg bereikt het de Gijsbrecht van Amstelstraat, een oudere ringweg door de zuidelijke wijken. De huidige ringweg (Diependaalselaan) is veel breder, maar deze route bedient de winkelstraten.

De bus rijdt vervolgens langs Station Sportpark. Het zou daar de route delen met de voorgestelde noord-zuid tramlijn Naarden – Hilversum, en dat vereist een onderdoorgang. Ook zonder tram, is een onderdoorgang onvermijdelijk bij hoogfrequente diensten (Randstadspoor). Daarom moet de bus via de Utrechtseweg naar de Soestdijkerweg. Dat is onhandig vanwege een scherpe bocht, maar andere oplossingen zijn nog ingewikkelder.

Vanaf Station Sportpark rijdt de bus via de Van Riebeeckweg naar het ziekenhuis, zijn eindpunt. De lijn in de kortste variant wordt bijna 12 km lang. Gezien de relatief smalle straten en de vele haltes, wordt de rijtijd waarschijnlijk niet korter dan 40 minuten. Een ringlijn is echter niet bedoeld om rondjes te rijeen: de meeste reizigers zullen 10-15 minuten in de bus zitten, voordat ze overstappen op een radiale lijn, of op de trein.

Station Hilversum-Oost

Een station Hilversum-Oost, aan de lijn naar Amersfoort, wordt al langer besproken in Hilversum. De ligging is vergelijkbaar met die van Station Hilversum-Sportpark, op circa 1200 – 1400 m van het hoofdstation. Na de aanleg heeft Hilversum vier stations, maar met 85 000 inwoners is dat wel te rechtvaardigen.

Aan drie lijnen: basiskaart van Jan-Willem van Aalst, onder CC3.0 licentie…

 
Hier werd eerder voorgesteld, om de lijn naar Amersfoort viersporig te maken. Tussen Amsterdam en Hilversum is veel nieuwe infrastructuur vereist. Na Hilversum volgt een nieuwe spoorlijn langs Soest voor de stoptreinen. De Intercity (en zijn opvolgers) gebruiken het huidige tracé tussen Baarn en Amersfoort.

Tussen Hilversum en Baarn blijft het tracé ongewijzigd, maar er komen twee sporen erbij. Net ten zuiden van Station Hilversum komt er een ongelijkvloerse kruising voor de lijn naar Utrecht, en de bocht wordt iets verbeterd. Na de bocht loopt de lijn nog 900 m door de bebouwde kom, en daarna in een kaarsrecht lijn door het bos.

Hier werd ook eerder voorgesteld om een stadstram in Hilversum aan te leggen, maar aanleg van een station Hilversum-Oost is daarvan niet afhankelijk. Twee van de voorgestelde tramlijnen zouden bij het Tergooi Ziekenhuis Hilversum eindigen: een stadslijn uit Kortenhoef, en een noord-zuid regio-tramlijn uit Naarden en Bussum. De stadslijn zou de spoorlijn kruisen.

 
Het station kan aan de Oosterengweg, of naast het ziekenhuis, en dus ook aan de rand van de bebouwing. Daar werd ooit een ringweg gepland, maar ook al zou die alsnog worden aangelegd, dan lijkt een ligging ‘in de wijk’ beter. Met of zonder tramlijn, moet de overweg Oosterengweg worden vervangen. Planologisch heeft een onderdoorgang de voorkeur, maar de straat aan de zuidzijde ligt iets hoger. Om de helling aanvaardbaar te houden, wordt de onderdoorgang circa 500 m lang, en dat betekent geen bushalte naast het station. (Vanwege de beperkte ruimte is een ingang vanaf de onderdoorgang niet mogelijk.)

 
De ingang kan beter aan de Mussenstraat, waar er voldoende ruimte is. Het station krijgt waarschijnlijk zijperrons, gelijk de voorgestelde viersporige tunnel door Bussum verderop. Eventuele verbreding van de sporenbundel ten behoeve van een eilandperron, kan ook richting Mussenstraat plaatsvinden. Met een station ten oosten van de Oosterengweg, is de loopafstand tot het ziekenhuis ook minder. (Ook bij de keuze van een brug in plaats van een onderdoorgang, kan de ingang beter vanaf maaiveld).

Het station zou de aangrenzende wijken bedienen. Voor reizigers vanuit Hilversum-Oost, in de richting Baarn en Amersfoort, is het een goed alternatief voor Station Hilversum. Een ringlijn (bus) zou dit station beter op de oostelijke wijken aansluiten.

Sluiting A1 door Het Gooi

De snelweg A1 door Het Gooi, en de aansluitende A27, kunnen gedeeltelijk vervangen worden door verbeterde wegen in de regio zelf, door meer gebruik van de wegen in Flevoland, en vooral door verbeterde spoorlijnen. Het gaat vooral om de voorgestelde uitbouw tot vier sporen Amsterdam – Amersfoort, de hoofdlijn door het Gooi.

 
Deze opwaardering omvat een nieuwe spoorlijn langs de A1 naar Naarden, aansluitend op een viersporige tunnel door Bussum en een spoortunnel door Hilversum-Noord. Tussen Baarn en Amersfoort, wordt de huidige lijn aangevuld met een nieuwe spoorlijn langs de rand van Soest.

Snelwegen en spoorlijnen

De snelwegen vanuit Amsterdam naar het oosten volgen de spoorlijnen, die een eeuw eerder weren aangelegd. De A1 naar Amersfoort loopt evenwijdig aan de spoorlijn naar Amersfoort, maar buiten de bebouwde kom. Vanaf Amersfoort loopt de A1 verder naast de spoorlijn naar Apeldoorn en Deventer. De A28 loopt naast de spoorlijn naar Zwolle. De snelwegen repliceren daarmee de omweg over Amersfoort, dat nodig was om de Zuiderzee en de laaggelegen Eempolders te vermijden. Via de latere Flevopolders lopen ook zowel snelweg als spoorlijn (Hanzelijn), een alternatief voor de route via Harderwijk. Ook de snelweg A2 Amsterdam – Utrecht en de A28 Utrecht – Amersfoort volgen spoorlijnen.

In principe loopt naast elke snelweg tussen Amsterdam en IJssel, ook een spoorlijn – met uitzondering van de A27 Hilversum – Almere. De voorgestelde spoorlijn Almere – Naarden – Bussum is voor die verbinding wel een alternatief, het tracé is zelfs korter.

Overige relevante voorstellen

Hier zijn ook voorstellen gedaan voor de opwaardering van de spoorlijnen voorbij Amersfoort. De viersporige lijn Amsterdam – Amersfoort zou aansluiten op een hogesnelheidslijn Amersfoort – Wageningen – Nijmegen, overigens een opvolger van een voormalige spoorlijn via Rhenen.

 
In de richting Zwolle wordt de bestaande lijn uitgebouwd tot een hogesnelheidslijn Utrecht – Zwolle. Met de voorgestelde verbetering van de Valleilijn Amersfoort – Ede, wordt de lijn Amersfoort – Hoevelaken ook viersporig.

Nieuw lijnen door de Flevopolder

De lijn Amsterdam – Amersfoort is sinds de aanleg onderdeel van de hoofdroute naar het Noorden. Pas vanaf 2012 is een lang-geplande tweede verbinding door de Flevopolders in gebruik genomen, de Hanzelijn. Deze is nog onvolledig, omdat het bij Zwolle eindigt. Pas met de aanleg van de Zuiderzeelijn is er een volwaardige verbinding over het nieuwe land.

Hier zijn ook voorstellen gedaan voor een geheel nieuwe Flevo-HSL naar Zwolle en Groningen. Die zou ook de hoofdverbinding met Twente vormen, met de aanleg van een HSL Zwolle – Twente. Als alternatief voor de Flevo-HSL werd een zuidelijke HSL-bypass van Almere voorgesteld, met een ‘Zuid-Flevo HSL’ naar Harderwijk, mogelijk naast een regionale spoorlijn Almere – Harderwijk.

 
Deze spoorlijnen zouden een veel kortere reistijd bieden, tussen Amsterdam en Zwolle, tussen Amsterdam en de noordelijke provincies, tussen Amsterdam en Twente, en tussen Amsterdam en de noordrand van de Veluwe. Dat zijn vervoerstromen die nog grotendeels via Amersfoort lopen, per spoor of over de weg. Daarom bieden ook zulke projecten een alternatief voor de A1 door het Gooi en Eenland, ook al worden ze daar niet aangelegd.

Voor een deel van het vervoer tussen de regio Amsterdam en het Gooi is de spoorlijn naar Utrecht ook een alternatief. Ook voor bijvoorbeeld reizen vanuit Amsterdam-Zuidoost naar Deventer, kan overstap in Utrecht handiger zijn, dan overstappen in Duivendrecht op de trein via Amersfoort.

De rol van de snelwegen binnen Gooi en Eemland

De A1 volgt grotendeels bestaande wegen, en is de hoofdverbinding tussen sommige dorpen onderling. De A27 ten noorden van Hilversum, daarentegen, volgt een geheel nieuw tracé naar een geheel nieuwe brug, en fungeert minder als lokale verbinding. Ook zijn kruising met de A1 ligt in open veld.

De A1 vormt de wegverbinding Diemen – Muiden: de oude Rijksweg is verdwenen, wel zijn er rijstroken voor het langzame verkeer. Een geplande brug bij Muiden herstelt een hoofdweg langs het dorp: tot die tijd vormt de A1 de enige brug over de Vecht, voor alles groter dan een bestelwagen. Tussen Muiden, Muiderberg en Naarden is de oude Rijksweg nog in gebruik, en die loopt als doorgaande weg langs de rand van Bussum.

Vanaf afrit 7 heeft de A1 het tracé van de Rijksweg overgenomen. Verkeer vanaf het centrum van Bussum naar Crailo, Blaricum en Laren wordt min of meer gedwongen om de snelweg te gebruiken. Verkeer vanaf Huizen, Blaricum en Laren naar Hilversum-Zuid en Utrecht rijdt het snelst via Knooppunt Eemnes, maar de oude route via de Hilversumse ring is nog bruikbaar. Vanuit Eemnes zelf richting Utrecht, zijn de snelwegen de kortste route.

Vanuit Laren en Eemnes naar Baarn is de oude dijkweg nog beschikbaar, met buslijn 73. Vanuit Baarn naar Amersfoort-Noord, is de A1 feitelijk de enige weg, afgezien van omrijden via Bunschoten. De oude weg door Soest kan niet veel verkeer verwerken, en de nieuwere N221 loopt achter Soest.

Voor het wegverkeer tussen Huizen en Nijkerk zijn de snelwegen de snelste optie. Er werd hier nooit een kustweg aangelegd: alle wegen liepen via de Eem-kruising in Amersfoort. Pas met de bouw van een brug bij Eembrugge, ontstond een oost-west verbinding Baarn – Bunschoten – Nijkerk, dat voor de snelweg nog steeds een alternatief vormt.

Tussen Amsterdam en Nijkerk / Harderwijk, kan het wegverkeer via de Flevopolders, met name over de N305, N301 en N302.

Spoorlijn als alternatief binnen Gooi en Eemland

De spoorlijn werd via Weesp aangelegd, en vermijdt Muiden, Muiderberg en Naarden. Met de bouw van de voorgestelde lijn langs de A1, zou ook de lijn vanuit Weesp verschoven worden. Daarmee krijgt Naarden twee eigen stations, en een spoorverbinding met zowel Amsterdam als Bussum. De dorpen Muiden en Muiderberg blijven op de bus aangewezen, dat geen snelweg vereist.

 
Voor de ‘dwarsverbindingen’ in het Gooi, bijvoorbeeld Bussum – Huizen en Hilversum – Laren, is de spoorlijn niet geschikt. Het voorgestelde streektram Gooi kan die functie wel vervullen, met lijnen Hilversum – Huizen, Bussum – Huizen, Bussum – Laren – Eemnes, en een noord-zuid tramlijn Naarden – Bussum – Hilversum. De lijn Bussum – Laren – Eemnes zou kort naast de snelweg lopen, tussen de afritten 7 en 8. Het begint bij Station Bussum-Zuid, en biedt wel een alternatief voor het wegverkeer tussen Amsterdam en Laren / Eemnes.

 
De tramlijn Hilversum – Huizen is een goed alternatief voor de A27 tussen Huizen een Hilversum, ook omdat het op de spoorlijn richting Utrecht aansluit.

Tussen Baarn en Amersfoort, zou de voorgestelde spoorlijn langs Soestdijk en Soest een hoogfrequent verbinding bieden, ook tussen de dorpskernen onderling. Amersfoort krijgt ook een station aan de westrand (Soesterkwartier), dat aansluit op een ringlijn door de naoorlogse wijken.

 
Deze nieuwe lijn biedt (zoals aangegeven) geen alternatief voor reizigers tussen Baarn en het noorden van Amersfoort: de automobilist is er veel sneller. De trein-verbinding tussen Baarn en Nijkerk kan wel verbetered worden, om met de A1 te concurreren. Het duurt tegenwoordig 50 minuten, omdat de treinen niet op elkaar aansluiten in Amersfoort: de echte reistijd is 20 minuten.

Sluiting A1 en vervangende wegen

Het principe van de sluiting is dat reizigers de trein gebruiken voor de lange afstand (naar Twente of het Noorden), en waar het kan, ook voor de korte afstand. Ook het inter-regionale goederenvervoer zou niet meer over de weg. Daarmee vervalt de hoofdfunctie van de snelwegen, en kan gekeken worden naar vervangende routes binnen de regio.

Vanaf Knooppunt Muiderberg, waar de A6 richting Flevoland afbuigt, wordt de A1 teruggebracht tot een weg met 3 of 4 rijstroken. Hiermee wordt de oude Rijksweg hersteld. Bij Naarden werd de snelweg werd door de weilanden ten noorden van de vesting aangelegd. Dit gedeelte kan verdwijnen: de nog bestaande Rijksweg aan de zuidkant van de vesting wordt aangepast. Door een historisch boerderij te verplaatsen, is er ruimte voor een extra rijstrook, maar ook voor een tunnel. Met twee rijstroken in tunnel voor het doorgaand verkeer, en twee daarboven voor lokaal verkeer, is er voldoende capaciteit. De tunnel zou eindigen bij de aansluiting met de Amersfoortsestraat. Vanaf de Brediusweg wordt de snelweg teruggebracht tot een weg met 3 of 4 rijstroken. De snelweg tussen afrit 5 en afrit 7 verdwijnt geheel.

Naarden: A1 ten noorden, Rijksweg ten zuiden van de vesting, basiskaart van Jan-Willem van Aalst, onder CC 3.0 licentie…

 
Bij afrit 8 (Crailo) sluit de herstelde Rijksweg aan op de Naarderstraat naar Laren. De A1 tussen afrit 8 en afrit 9 is door een villawijk aangelegd, wat niet meer denkbaar is. Het heeft een beperkte lokale functie als bypass van het centrum van Laren, maar kan in principe verdwijnen.

De A1 tussen afrit 9 en Knooppunt Eemnes is vooral voor doorgaand verkeer, en kan ook verdwijnen. Het volgt hier de oude Rijksweg, dat voor de Tweede Wereldoorlog dwars over de heide werd aangelegd: er is geen historisch weg op dit tracé. Zonder bebouwing is er ook geen noodzaak voor een aansluiting.

Knooppunt Eemnes: A1 en A27, basiskaart van Jan-Willem van Aalst, onder CC 3.0 licentie…

 
Daarmee kan ook de A1 tussen Knooppunt Eemnes en Knooppunt Hoevelaken verdwijnen. Behalve de verbinding Baarn – Amersfoort-Noord, heeft het geen lokale functie, ook niet binnen Amersfoort.

De A27 tussen afrit 35 (rondweg Huizen) en afrit 33 (Hilversum-Zuid) kan ook in zijn huidige vorm verdwijnen. Met het wegvallen van Knooppunt Eemnes wordt zijn rol sterk verminderd. Tussen de afritten 35 en 34 is een lokale verbindingsweg voldoende, dat bij de bestaande weg Laren – Eemnes eindigt.

De A27 heeft ook een functie als oostelijke bypass van Hilversum (en Laren). Ter vervanging daarvan kan de ring Hilversum verbeterd worden. Ooit werd een weg aan de rand van Hilversum gepland, en een deel kan alsnog aangelegd worden: tussen de Naarderweg en de Larenseweg, en tussen de Philipsweg en de Soestdijker Straatweg, langs het ziekenhuis.

Randweg Hilversum: basiskaart van Jan-Willem van Aalst, onder CC 3.0 licentie…

 
Daarmee kan het noord-zuid verkeer Bussum – Hilversum – Utrecht, en ook Bussum – Hilversum – Baarn, het centrum van Hilversum vermijden.

De A27 ten zuiden van Hilversum heeft een logische route, en is goed aangesloten op de Hilversumse Ring. Daarom is sluiting niet direct aan de orde, en het ligt ook buiten het gebied dat hier besproken wordt.

Niet alle mogelijke routes over de snelwegen, kunnen hier worden genoemd. Wel is duidelijk, dat in de meeste gevallen een alternatief over oudere wegen bestaat. Het is natuurlijk niet de bedoeling dat alle verkeer over de huidige A1 door de dorpen rijdt. Het is de bedoeling dat de verkeersstromen teruggebracht worden tot de omvang van 1950, toen de onderliggende wegennet wel voldoende was. De mensen en goederen die nu over de A1 rijden, zouden vooral gebruik maken van de sterk verbeterde spoorlijnen door de regio, en sterk verbeterd aansluitend openbaar vervoer.

Bijgewerkt: vier sporen Amsterdam – Amersfoort

Bijgewerkt met nieuwe kaarten: Vier sporen Amsterdam – Amersfoort.