Hier wordt een alternatief tracé voorgesteld voor de lang geplande Zuiderzeelijn, een rechtstreekse verbinding Randstad – Groningen. Formeel is het niet langer ‘gepland’, want het project werd in 2007 door het kabinet afgeblazen. In plaats daarvan werd de Hanzelijn van Lelystad naar Zwolle aangelegd. Dat is nog geen rechtstreekse verbinding, en voor de Zuiderzeelijn wordt nog steeds gelobbyd, door de noordelijke provincies.
Een officieel tracé is er dus niet, maar men spreekt meestal over het doortrekken van de spoorlijn vanuit Lelystad, langs de snelwegen A6 en A7. De Zuiderzeelijn zou dan langs Lemmer, Joure, en Heerenveen lopen, wat een omweg inhoudt. (Het tracé van de Hanzelijn wordt daarvoor niet benut, want kort na Station Lelystad buigt het af, richting Dronten).
Hier wordt een eigen tracé voor de Zuiderzeelijn voorgesteld. Het zou aftakken van de voorgestelde Flevo-HSL naar Zwolle, een hogesnelheidslijn dat zelf een snelle alternatief voor de Hanzelijn vormt.
Flevo-HSL naar Zwolle…
De Zuiderzeelijn zou om Lelystad heen lopen, en het eerste station komt in Emmeloord. De lijn loopt ook om Heerenveen heen, en slechts het gedeelte langs de A7 van Drachten tot Groningen, is gelijk aan de ‘officiële’ versie.
Dit tracé is geheel gericht op een snelle verbinding met Groningen. Dat is vooral te rechtvaardigen als het aansluit op een HSL naar Bremen en Hamburg. Het wordt dus onderdeel van een Europees HSL-net, samen met de overige HSL-corridors in Nederland.
De snelle treinen stopen dus niet in Almere of Lelystad. De Flevo-HSL krijgt wel een aftakking naar Lelystad, en de Hanzelijn een aftakking (vanuit Lelystad) naar de Zuiderzeelijn.
Trace Flevo-HSL
Het tracé vanaf de Hollandse Brug werd is eerder beschreven. De HSL pikt het tracé in van de hoogspanningsleiding door Almere, in tunnel door de woonwijken, eventueel met een brug over het Weerwater (meer). Daarna volgt het een groenstrook tussen de Lage Vaart en snelweg A6. Deze strook loopt door, tot de aan westkant van Lelystad.
Ten zuiden van Lelystad zou de Flevo-HSL afbuigen richting Zwolle. Waar precies, is afhankelijk van het gekozen tracé onder Dronten. De Zuiderzeelijn gaat door langs de snelweg: het kan hier ook de hoogspanningsleiding volgen.
Trace Zuiderzeelijn
Na afrit 10, draait de A6 in een flauwe bocht naar het noorden. De Zuiderzeelijn zou hier van de snelweg afbuigen, en loopt min of meer rechtdoor richting Ketelmeer. Het landschap hier is heel open, en dat geldt ook voor de Noordoostpolder aan de overkant van het Ketelmeer. Het blijkt mogelijk om een kaarsrecht tracé richting Emmeloord aan te leggen.
Klik om te vergroten…
Dat is in Nederland zeldzaam, en daarom het voorstel om de nadelen voor lief te nemen. Het tracé kruist namelijk een proefboerderij, het kruist alle wegen onder een hoek, bundeling met bestaande infrastructuur is niet mogelijk, en enkele boerderijen moeten wijken. Het passeren van Swifterbant is echter geen probleem: er ligt al bos, tussen het tracé en de woningen.
Dit tracé kruist de Hanzelijn 2-3 km van Swifterbant. Met een verbindingsboog kunnen treinen vanuit Lelystad alsnog de Zuiderzeelijn bereiken.
In de oude planning zou de Zuiderzeelijn na Lelystad de A6 volgen. Het zou dus het Ketelmeer kruisen, op een brug naast de bestaande Ketelbrug. Bij het hier voorgestelde tracé, is het Ketelmeer 2 km breed bij de kruising. Een afgezonken tunnel lijkt de beste optie: het meer is slechts enkele meters diep.
In de Noordoostpolder kan de lijn wel de Nagelerweg (Nagele – Emmeloord) volgen, aan de westkant. Het dorp Nagele, ontworpen in de jaren ’50 door o.a. Gerrit Rietveld, blijft onaangetast. De lijn zou misschien een deel van het bedrijfsterrein doorsnijden.
Klik om te vergroten…
De lijn kan vervolgens onder een flauwe hoek naar de A6 draaien, dat Emmeloord aan de oostkant passeert (in noord-zuid richting). Al sinds de bouw van de snelweg, ligt er een onbebouwde strook land ernaast, in afwachting van de Zuiderzeelijn. En al bij de bouw van Emmeloord, werd rekening gehouden met een station aan de Marknesserweg, circa 900 m van het centrum. Het is wel een randligging, want de meeste woonwijken liggen verder naar het westen.
Twee nieuwe lijnen naar Emmeloord: basiskaart door Jan-Willem van Aalst, onder Creative Commons Attribution ShareAlike 3.0 licentie…
Ten zuiden van Emmeloord zou de voorgestelde spoorlijn Zwolle – Emmeloord op de Zuiderzeelijn aansluiten. (Ten noorden van Emmeloord gaat deze mogelijk verder naast de A6, richting Lemmer).
Het tracé vanaf de Hollandse Brug naar Emmeloord is circa 63 km lang, vanuit Amsterdam 83 km. Amsterdam – Noordoostpolder in 30 minuten is dan haalbaar – maar de snelste treinen over een Zuiderzeelijn zouden waarschijnlijk niet in Emmeloord stoppen. Een snelle interregionale dienst Almere – Lelystad – Emmeloord ligt meer voor de hand, met een eindpunt in bijvoorbeeld Heerenveen of Leeuwarden.
Vanuit Emmeloord gaat de Zuiderzeelijn verder richting Heerenveen. Volgens de oude plannen langs de A6, en dus ook met een omweg via Lemmer. Een tracé langs Kuinre is korter, zeker gecombineerd met een bypass van Heerenveen, waardoor het tracé richting A7 verkort wordt. Het tracé volgt eerst de A6 tot Bant, en buigt daar af richting Heerenveen. Het doorsnijdt het Kuinderbos, en kruist de dijk van de Noordoostpolder vlak bij Schoterzijl. Aan de rand van de Noordoostpolder is een nieuwe randmeer gepland, dat op viaduct gekruist kan worden.
In Friesland, op het ‘oude land’, loopt het tracé door open polderlandschap, evenwijdig aan de Kuinder of Tjonger. Dit is agrarisch gebeid, geen natuurgebied, maar de inpassing is wel belangrijk. Het tracé is het kortst als de lijn vlak langs Munnekeburen loopt. Daar, en langs Oldelamer, kan het een hoogspanningslijn volgen (evenwijdig aan de Hoge Weg). Na Polder Oldelamer draait het tracé meer in de richting van Heerenveen.
Voor het passeren van het beschermde landschap aan de oostkant van Heerenveen (Oranjewoud), is een tunnel zeker vereist, dat begint na de A32. De HSL krijgt een aftakking naar Heerenveen, dat aan de rand van de bebouwing aansluit op de bestaande spoorlijn.
Bypass en aftakking Heerenveen, opties…
Bij Luxwoude sluit de Zuiderzeelijn aan, op het tracé van de snelweg A7, en volgt deze tot circa 10 km voor Groningen. De plek van een HSL-station in Drachten werd al beschreven bij het voorstel voor een regionale spoorlijn Leeuwarden – Drachten. Het komt bij voorkeur aan de Burg. Wuiteweg / Het Zuid, ter hoogte van de meubelboulevard, circa 1500 m van het centrum.
Klik om te vergroten…
De Zuiderzeelijn loopt dan verder verder langs de A7, aan de zuidzijde. Een HSL kan deze snelweg niet precies volgen, vanwege de bochten. Mogelijk krijgen ze op sommige plaatsen samen een nieuw tracé, zoals bij de HSL-Zuid aan de rand van Breda.
Na afrit 34 (Leek), zou de HSL van de A7 wegdraaien, en Oostwold aan de noordkant passeren. Bij Hoogkerk kan het aansluiten op de bestaande lijn. Dat kan met een noordelijk tracé langs het trafo-station (blauwe stippellijn), of tussen het Hoendiep en het bedrijfsterrein Westpoort (gele lijn). In beide gevallen is een nieuwe kruising van het Hoendiep vereist: een hoge vaste brug of een aquaduct.
Klik om te vergroten…
De lijn uit Leeuwarden, dat hier vier sporen zou krijgen moet ook een nieuwe aansluiting krijgen. Het station wordt in elk geval verplaatst.
De aanpassingen tot aan Station Groningen zijn al beschreven, bij het voorstel voor vier sporen vanaf Zuidhorn. De viersporige lijn blijft op maaiveld, in Hoogkerk en in Groningen zelf: alle kruisende wegen krijgen een onderdoorgang. De aansluiting met de lijn uit Delfzijl en Roodeschool wordt ongelijkvloers.
Station Groningen wordt geheel verbouwd voor de Zuiderzeelijn, dat verder gaat als HSL Groningen – Bremen.
Reistijden
Van Emmeloord naar Drachten is 50 km, en van daar naar Groningen langs de A7 is 35 km. Het tracé vanaf de Hollandse Brug komt daardoor op circa 148 km, en de route Amsterdam – Groningen op 168 km. Voor de snelste treinen, met geen tussenstops, is een reistijd van een uur mogelijk. Dat is gebaseerd op de gunstigste aannames voor een tracé. Aanpassingen, bijvoorbeeld om bestaande infrastructuur nauw te volgen, maken het tracé langer, en kunnen ook de toegelaten snelheid beperken.
De afstand Emmeloord – Heerenveen wordt circa 33 km, en Station Heerenveen komt op rond 116 km van Amsterdam te liggen, Leeuwarden op rond 145 km. Ook met gebruik van de bestaande lijn en een stop in Heerenveen, is in dit geval een reistijd van een uur zeker haalbaar.