Ringlijn Hilversum

Hilversum (85 000 inwoners) heeft al drie stations, en hier werd de bouw voorgesteld van een vierde – station Hilversum-Oost, aan de lijn naar Baarn en Amersfoort. Met of zonder een stadstram in Hilversum is een ringlijn (bus) daarop een goede aanvulling.

vier-stations-Hilversum

 
De ringlijn zou de buitenwijken met drie stations verbinden: ze zijn in vele gevallen een alternatief voor het gebruik van Station Hilversum (in het centrum). De wijken worden ook met elkaar verbonden, en met het Media Park en overige bedrijfsterreinen. De lijn vereist een nieuwe brug over de spoorlijn bij het Mediapark, en verder vooral herprofilering van de straten op zijn route.

Vergelijk de voorgestelde ringlijn Naarden – Bussum en de langere ringlijn Alkmaar en ringlijn Amersfoort.

Route

Elke ringlijn met een begin- en eindpunt hebben: de bussen kunnen niet eindeloos doorrijden. Voor Hilversum is het ziekenhuis een geschikte plek, aan de rand van de stad in het zuidoosten.

Tegen de klok in, rijdt de bus langs het nieuwe station aan de Oosterengweg, en verder over de Jan van der Heydenstraat en de Jacob van Campenlaan. Aan de rand van de bebouwde kom, rijdt het langs de Erfgooiersstraat naar de Stroeslaan. Dit gedeelte volgt bestaande busroutes.

Vanaf de Stroeslaan kan de bus de Mies Bouman Boulevard bereiken, met een nieuwe brug over de sporen. Daarvoor moet een schoolgebouw worden gesloopt. Bij de aanleg van de voorgestelde spoortunnel Hilversum-Noord krijgt de lijn hier twee extra sporen aan de oostzijde. Als de sporen daarbij iets verlaagd worden, dan kan een brug aansluiten op de nieuwe rotonde in de Mies Bouman Boulevard. (De spoortunnel zelf begint verderop).

Het is natuurlijk ook mogelijk dat de bus de bestaande Crailose Brug gebruikt, om de spoorlijn te kruisen. De route wordt daardoor iets langer.

ringlijn-bus-hilversum

 
De bus rijdt in elk geval langs Station Media Park (vroeger Hilversum-Noord). Dankzij de nieuwe voetgangersbrug, geeft de halte ook toegang tot het Media Park zelf. De bus rijdt vervolgens over de Hilversumse ringweg, naar de westrand van de stad. Een deel daarvan, een smalle weg door een villawijk, is ongeschikt is voor zijn huidige functie. Om een buslijn mogelijk te maken, moet het overige verkeer beperkt worden.

Bij de ‘s-Gravelandseweg kan de bus de ringweg verlaten, en rijdt verder over de naastgelegen Schuttersweg. Via de Loosdrechtseweg bereikt het de Gijsbrecht van Amstelstraat, een oudere ringweg door de zuidelijke wijken. De huidige ringweg (Diependaalselaan) is veel breder, maar deze route bedient de winkelstraten.

De bus rijdt vervolgens langs Station Sportpark. Het zou daar de route delen met de voorgestelde noord-zuid tramlijn Naarden – Hilversum, en dat vereist een onderdoorgang. Ook zonder tram, is een onderdoorgang onvermijdelijk bij hoogfrequente diensten (Randstadspoor). Daarom moet de bus via de Utrechtseweg naar de Soestdijkerweg. Dat is onhandig vanwege een scherpe bocht, maar andere oplossingen zijn nog ingewikkelder.

Vanaf Station Sportpark rijdt de bus via de Van Riebeeckweg naar het ziekenhuis, zijn eindpunt. De lijn in de kortste variant wordt bijna 12 km lang. Gezien de relatief smalle straten en de vele haltes, wordt de rijtijd waarschijnlijk niet korter dan 40 minuten. Een ringlijn is echter niet bedoeld om rondjes te rijeen: de meeste reizigers zullen 10-15 minuten in de bus zitten, voordat ze overstappen op een radiale lijn, of op de trein.

Ringlijn Hilversum

Station Hilversum-Oost

Een station Hilversum-Oost, aan de lijn naar Amersfoort, wordt al langer besproken in Hilversum. De ligging is vergelijkbaar met die van Station Hilversum-Sportpark, op circa 1200 – 1400 m van het hoofdstation. Na de aanleg heeft Hilversum vier stations, maar met 85 000 inwoners is dat wel te rechtvaardigen.

Aan drie lijnen: basiskaart van Jan-Willem van Aalst, onder CC3.0 licentie

vier-stations-Hilversum

 
Hier werd eerder voorgesteld, om de lijn naar Amersfoort viersporig te maken. Tussen Amsterdam en Hilversum is veel nieuwe infrastructuur vereist. Na Hilversum volgt een nieuwe spoorlijn langs Soest voor de stoptreinen. De Intercity (en zijn opvolgers) gebruiken het huidige tracé tussen Baarn en Amersfoort.

Tussen Hilversum en Baarn blijft het tracé ongewijzigd, maar er komen twee sporen erbij. Net ten zuiden van Station Hilversum komt er een ongelijkvloerse kruising voor de lijn naar Utrecht, en de bocht wordt iets verbeterd. Na de bocht loopt de lijn nog 900 m door de bebouwde kom, en daarna in een kaarsrecht lijn door het bos.

Hier werd ook eerder voorgesteld om een stadstram in Hilversum aan te leggen, maar aanleg van een station Hilversum-Oost is daarvan niet afhankelijk. Twee van de voorgestelde tramlijnen zouden bij het Tergooi Ziekenhuis Hilversum eindigen: een stadslijn uit Kortenhoef, en een noord-zuid regio-tramlijn uit Naarden en Bussum. De stadslijn zou de spoorlijn kruisen.

Stedelijke tramlijn in Hilversum, Kortenhoef - ziekenhuis

 
Het station kan aan de Oosterengweg, of naast het ziekenhuis, en dus ook aan de rand van de bebouwing. Daar werd ooit een ringweg gepland, maar ook al zou die alsnog worden aangelegd, dan lijkt een ligging ‘in de wijk’ beter. Met of zonder tramlijn, moet de overweg Oosterengweg worden vervangen. Planologisch heeft een onderdoorgang de voorkeur, maar de straat aan de zuidzijde ligt iets hoger. Om de helling aanvaardbaar te houden, wordt de onderdoorgang circa 500 m lang, en dat betekent geen bushalte naast het station. (Vanwege de beperkte ruimte is een ingang vanaf de onderdoorgang niet mogelijk.)

station-hilversum-oost

 
De ingang kan beter aan de Mussenstraat, waar er voldoende ruimte is. Het station krijgt waarschijnlijk zijperrons, gelijk de voorgestelde viersporige tunnel door Bussum verderop. Eventuele verbreding van de sporenbundel ten behoeve van een eilandperron, kan ook richting Mussenstraat plaatsvinden. Met een station ten oosten van de Oosterengweg, is de loopafstand tot het ziekenhuis ook minder. (Ook bij de keuze van een brug in plaats van een onderdoorgang, kan de ingang beter vanaf maaiveld).

Het station zou de aangrenzende wijken bedienen. Voor reizigers vanuit Hilversum-Oost, in de richting Baarn en Amersfoort, is het een goed alternatief voor Station Hilversum. Een ringlijn (bus) zou dit station beter op de oostelijke wijken aansluiten.

Station Hilversum-Oost

Spoortunnel Hilversum-Noord

Ondertunneling van de spoorlijnen in Hilversum is al jaren onderwerp van discussie. Met de bouw van een voetgangerstunnel onder Station Hilversum, is in elk geval daar gekozen voor sporen op maaiveld. De overweg in de Stationstraat werd gesloten: richting Bussum is er nog één overweg in de bebouwde kom, bij de Schoolstraat. Een onderdoorgang tussen de Koninginneweg en de Simon Stevinweg, kan deze overweg vervangen, maar een spoortunnel biedt meer voordelen.

Klik om te vergroten…

Viersporige tunnel tussen Media Park en Station Hilversum.

Vier sporen door het Gooi (Naarden – Bussum – Hilversum), zijn een voorwaarde voor hoogfrequente diensten. Hier werd eerder voorgesteld om de hele lijn Amsterdam – Amersfoort viersporig te maken. Ondertunneling beperkt in elk geval de geluidsoverlast: de sporen kunnen ook worden verschoven, waarmee twee bochten verruimd kunnen worden. Er ontstaat ook meer ruimte, voor de eerder voorgestelde noord-zuid tramlijn Naarden – Hilversum.

Volledige ondertunneling tussen Station Hilversum en Zanderij Crailo, inclusief een ondergronds station Hilversum-Noord, is echter niet zinvol. Tegenover dit station staan de blinde muren aan de achterkant van het Media Park, en ondertunneling kan deze barrière-werking niet opheffen.

Tunnel-tracé

De spoorlijn vanaf Bussum-Zuid is tot aan Hilversum kaarsrecht. Na de overbrug in de Nieuwe Crailoseweg, aan de rand van Hilversum, buigt de lijn enkele graden naar Station Hilversum Noord. Hier komen de extra sporen aan de oostkant van de bestaande sporen, op een groenstrook. Ook de ruimte voor nieuwe perrons bij Station Hilversum-Noord, wordt vooral aan de oostkant gewonnen. (De perron-indeling hangt af van de sporen-indeling: tussen Amsterdam en Utrecht gebruikt ProRail eilandperrons, met de snelle sporen aan de buitenkant).

Na de perrons en ter hoogte van de rotonde, daalt de lijn naar een tunnel, dat begint bij de Johannes Geradtsweg (ringweg). De huidige overbrug moet gesloopt worden, maar de ringweg wordt niet verlaagd tot maaiveld, omdat het terrein aan de westzijde toch hoger ligt. Onder de nieuwe brug, bij het TROS-gebouw, komt er een tramhalte van de voorgestelde noord-zuid tramlijn. (In de huidige toestand lijkt er daarvoor geen ruimte).

500 m van station Hilversum ligt er nog een bocht, bij de overweg Schoolstraat. Verruiming moet aan de oostkant gebeuren, daarom komen de extra sporen ook aan de oostkant van de bestaande sporen. Zonodig schuift de hele sporenbundel iets naar het oosten. Dat betekent dat de spoortunnel vooral onder de huidige Noorderweg komt te liggen. Tot aan de Huygensstraat ligt er een ruime groenstrook, en de huizen kunnen blijven staan. Tussen de Huygensstraat en de Stevinweg zal de sloop van enkele panden wellicht nodig zijn.

Klik om te vergroten: detail Schoolstraat…

Viersporige tunnel met toerit bij Station Hilversum.

Het tunnelgedeelte eindigt ter hoogte van de huidige overweg Schoolstraat, en de lijn klimt weer naar maaiveld. Ook hier moeten waarschijnlijk enkele panden wijken, die te dicht bij de sporen staan. De tunnel hoeft niet diep te liggen, en de toeritten kunnen kort blijven. Met geen perrons in de tunnel, kan de maximale helling van 2,5% toegepast worden. Het overdekte gedeelte van de tunnel wordt dan circa 600 m lang, tussen de Johannes Geradtsweg en de Schoolstraat. Planologisch lijkt er geen probleem met deze ligging, maar tijdens de bouw zal de Noorderweg grotendeels onbruikbaar zijn.

Spoortunnel Hilversum-Noord

Tram Hilversum: noord-zuid stadslijn

Een eenvoudig stedelijk tramnet in Hilversum is hier eerder voorgesteld, deels op het tracé van langere regio-lijnen. Hier wordt een derde stadslijn in Hilversum voorgesteld, deels op het tracé van de voorgestelde noord-zuid tramlijn uit Naarden en Bussum.

Stadstram Hilversum, derde lijn in rood

Derde stedelijke tramlijn in Hilversum.

De lijn zou lopen van het Media Park, via het centrum, naar Nieuw-Loosdrecht. Het vervangt bus 104, dat een slingerende route volgt, van Loosdrecht naar Station Hilversum. De lijn begint bij de noord-ingang van het Media Park (bij de rotonde, aan de rand van de bebouwde kom). Tot in het centrum van Hilversum, is het tracé gelijk aan de noord-zuid regio-lijn uit Naarden.

Er is een halte naast Station Hilversum Noord, and de lijn bereikt het centrum via de Lage Naarderweg, de Naarderstraat en de Stationsstraat. De lijn rijdt langs Station Hilversum, waar het een halte deelt met de tramlijn uit Huizen, en verder via Schapenkamp naar de Vituskerk.

Noord-zuid regio-lijn in Hilversum…

Tramlijn Naarden - Bussum - Hilversum, tracé in Hilversum

Vanaf de rotonde bij de Vituskerk, gaat de stadslijn verder richting Kerkbrink (de regio-lijn draait richting Station Sportpark). Het tracé door de Langestraat wordt eerst gedeeld met de overige stadslijnen. Een tramlijn naar Hilversum-Zuid kan echter geen gebruik maken van een brede uitvalstraat. Met name de Havenstraat is problematisch: niet alleen de breedte telt, maar ook de functie van een straat, in dit geval veel horeca. Ook de Bosdrift laat in zijn huidige toestand geen dubbelsporige tramlijn toe.

Daarom moet het tracé gesplitst worden: stad-in via Bosdrift en Havenstraat (de huidige rij-richting), en stad-uit over de Neuweg. Vanaf de Langestraat, draait de tram naar de Neuweg. Het volgt deze straat tot de kruising met de Hilvertseweg, en dan de Hilvertseweg tot aan de Diependaalselaan. Het rijdt over de Diependaalselaan tot aan de kruising met de Bosdrift, waar de gesplitste tracés weer samen komen. Stad-uit zijn er haltes bij de Koningsstraat, Van Amstelstraat (hoofdwinkelstraat van Hilversum-Zuid) en hoek Hilvertseweg (hier ook een winkelstraat).

Stad-in rijdt de tram rechtdoor over de Bosdrift en Havenstraat, tot aan Kerkbrink. Daar sluit het aan op het tracé van de lijnen uit Kerkelanden en Kortenhoef. Op het één-richting tracé zijn er twee haltes, bij de Van Amstelstraat en Haven / Koningsstraat.

Vanaf de hoek Bosdrift rijdt de lijn over de Diependaalselaan, met een halte bij de Admiraal de Ruyterlaan. Het draait naar de Van Ghentlaan, met een halte op de hoek, en daarna bij de scholen.

Klik om te vergroten: tram centrum – Nieuw Loosdrecht

Stedelijke tramlijn Hilversum, station - Zuid - Nieuw Loosdrecht.

Op de grens van Hilversum is er een halte bij het tijdelijke raadhuis van de gemeente Wijdemeren. Via de Loosdrechtseweg bereikt de lijn Nieuw-Loosdrecht (6000 inwoners). Het tracé hier is eenvoudig: over de Frans Halslaan en Eikenlaan, met één tussenhalte bij het St. Annepad, naar het pleintje voor de winkels aan de Lindenlaan. (De eindhalte moet goed verbonden worden met de nieuwe winkels aan de Nootweg, desnoods met de sloop van enkele woningen).

Deze lijn word 7,5 km lang, met 15 haltes. De lengte is normaal voor een stadslijn, en het stratenpatroon vereist een korte halteafstand. De twee eerder beschreven stadslijnen zijn 8 en 9,5 km lang. Samen met een ringlijn (bus) kunnen ze alle huidige buslijnen vervangen. De echte streeklijnen (naar bijvoorbeeld Breukelen en Weesp) blijven rijden, maar hebben niet meer de functie van stadsbus in Hilversum zelf.

Tram Hilversum: noord-zuid stadslijn