Hondsrug-spoorlijn Groningen-Emmen

Hier wordt een nieuwe regionale lijn van Groningen tot Emmen voorgesteld, langs de Hondsrug. Het gaat hier niet om heropening van de lijn via Veendam en Stadskanaal, dat sinds enkele jaren officieel onderzocht wordt. Langs die route kom je inderdaad van Groningen in Emmen, maar wel met een grote omweg. (Vergelijk het voorstel voor een spoorlijn Assen – Stadskanaal – Emmen). In 2010 heeft de Provincie Drenthe ingezien dat deze omweg te groot is, en stelt nu voor een enkelsporige diesel light-rail lijn naast de N34 aan te leggen.

De Hondsrug is vanouds de kortste route, van Groningen tot Emmen. Deze 70-km lange stuwwal is een opvallend onderdeel van de geografie van Noord-Nederland. Ten oosten daarvan liggen de Groningse en Drentse hoogvenen, ontgonnen vooral in de 19e eeuw. Aan de westzijde is een flauwe helling met inmiddels bebost of ontgonnen heide. Langs de weg van Groningen naar Emmen liggen enkele oude dorpen. De hier voorgestelde nieuwe lijn volgt ook grotendeels de N34, de huidige verkeersas van de Hondsrug. Tussen Exloo en Emmen, gebruikt de nieuwe lijn een tracé van de Noordoosterlocaalspoorweg-Maatschappij (NOLS). Langs de hele Hondsrug heeft echter nooit een trein gereden.

Treinen vanaf Groningen zouden de bestaande lijn gebruiken, over de 14 km tot aan de N34. Het nieuwbouwgedeelte is 44 km lang – tot aan station Emmen, waar het aan de bestaande lijn uit Zwolle aansluit. In totaal zou de lijn 58 tot 60 km lang zijn. Het is bestemd voor een regionale dienst, die deels stedelijk-regionaal zal zijn. Met de nieuwste technologie is een reistijd van 35-40 minuten haalbaar, net genoeg voor woon-werk verkeer Emmen-Groningen.

De bestaande spoorlijn tot aan de N34 zou viersporig gemaakt worden, ook ten behoeve van een S-Bahn-achtige dienst Groningen-Assen. (Een eerder gepland light-rail netwerk rond Groningen, onder de naam Kolibri, is inmiddels in de ijskast beland). Op dat stuk komt één nieuw station, bij Glimmen (1700 inwoners) – feitelijk een heropening, want Glimmen had tot 1936 een station.

De nieuwe lijn takt af vlak bij de aansluiting A28- N34, 14 km ten zuiden van Groningen, en volgt dan de N34 (aan de oostzijde) tot Ees, bij Borger. Er komen stations bij Zuidlaren, bij Annen, bij Gieten en bij Borger. Station Zuidlaren komt op de kruising met de N386, Vries – Zuidlaren – Hoogezand. Het is een bereikbare plek, maar wel 2 km van de dorpskern in Zuidlaren zelf. De drie kernen van Zuidlaren hebben samen ongeveer 10 000 inwoners.

Station Annen komt aan de zuidkant van het dorp (3 700 inwoners), aan de weg Assen – Anloo – Annen – Veendam. Het zou dan wel in open veld liggen, ongeveer 1500 meter van de dorpskern.

….

Station Gieten zou aan de Asserstraat gebouwd worden, ongeveer op de plek waar de N34 de voormalige NOLS-lijn Assen-Stadskanaal kruist. Een nieuwe regionale spoorlijn Assen – Stadskanaal, grotendeels op NOLS-tracé, zou hier op de Hondsrug-lijn kunnen aansluiten. Een onlangs aangelegd brug over de N34 moet waarschijnlijk voor het nieuwe station wijken, en de rotonde aan de Asserstraat zou hersteld moeten worden. Gieten heeft 5 100 inwoners. Tussen Gieten en Borger is een station Gasselte ook denkbaar, maar hier ligt de N34 ruim buiten de dorpskern. Gasselte (1614 inwoners) kan beter bediend worden door de voorgestelde lijn Assen – Stadskanaal.

Station Borger komt op de kruising van de N34 en de N374 Beilen – Borger – Stadskanaal, 400 meter van het dorpscentrum (Borger heeft 4 900 inwoners). De N34 is hier inmiddels verdiept aangelegd, en het station zou ook verdiept liggen (niet echt in tunnel). Bij Ees buigt de lijn af naar het zuid-oosten en bij Exloo naar het zuiden, langs het tracé van de NOLS: het volgt de 20-meter hoogtelijn, aan de oostrand van de Hondsrug.

Er komen stations bij Exloo (dorpsstraat / weg naar 1e en 2e Exloërmond en Stadskanaal) en bij Valthe. Exloo heeft 1800 inwoners, en is ook hoofdplaats van de gemeente Borger-Odoorn. Het NOLS-tracé richting Emmen is grotendeels intact, maar doorgesneden door opritten van nieuwe woningen. In Exloo kan het tracé misschien enkele honderden meters oostwaarts verplaatst worden. In Valthe is er voldoende ruimte voor een nieuw station: bij de kruising met de weg naar Valthermond en Musselkanaal, of iets verder naar het zuiden, vlakbij het voormalige Station Valthe (nu een woonhuis). Het dorp heeft slechts 1 300 inwoners, maar het station zou als overstappunt dienen voor bussen uit Valthermond en Musselkanaal.

Ook tussen Valthe en Emmen is het tracé bijna onbebouwd, maar is op sommige plaatsen als weg in gebruik, met woningen pal naast het tracé. Dat is vooral in Weerdinge een probleem: de lijn kan Weerdinge aan de westkant passeren, op een nieuw tracé, en vervolgens het NOLS-tracé tot aan Station Emmen volgen. Ook een korte tunnel door het dorp is mogelijk, daarvoor moeten wel enige huizen worden gesloopt.

….

Het NOLS-tracé, dat ook in Emmen onbebouwd is, loopt door tot het huidige Station Emmen. Vanaf Emmen is er de mogelijkheid, om de nieuwe lijn door te trekken naar Meppen, aan de Emslijn (Dortmund-Münster-Emden).