Deze spoorlijn is niet bedoeld als rechtstreekse verbinding tussen Assen en Emmen – daarvoor zouden reizigers in Gieten overstappen, op de eerder voorgestelde Hondsrug-spoorlijn van Groningen naar Emmen. Je kunt het beter zien als twee lijnen (Assen – Stadskanaal en Stadskanaal – Emmen), die operationeel aan elkaar gekoppeld zijn. Op de kaart is de samenhang duidelijk: Hondsrug-lijn in zwart, lijn Assen – Stadskanaal – Emmen in oranje…
De nieuwe lijn zou oude tracés volgen, van de Noordoosterlocaalspoorweg-Maatschappij (NOLS) en van de Groningsch-Drentsche Spoorweg-Maatschappij Stadskanaal-Ter Apel-Rijksgrens (S.T.A.R.). De NOLS exploiteerde een lijn van Assen naar Gasselternijveen (gesloten 1947), en van Zwolle via Gasselternijveen naar Stadskanaal (volledig gesloten ten noorden van Emmen in 1947). Het tracé van de Groningsch-Drentsche Spoorweg-Maatschappij is nog in gebruik als museumlijn (Stichting STAR), tot aan Musselkanaal.
Reactivering van de STAR-lijn, vanaf Zuidbroek via Veendam, is al jaren in discussie op provinciaal en lokaal niveau. De makkelijkste optie zou zijn, op het oude tracé een light train te laten rijden, maar een zwaardere variant heeft vele voordelen. Ten eerste eindigt de oude lijn bij de grens achter Ter Apel – de ooit geplande aansluiting in Duitsland kwam nooit tot stand. De lijn is ook te lang voor lightrail of sneltram, en een spoorlijn kan ook makkelijker infrastructuur delen met de Hondsrug-lijn, en met een regionale metro rond Groningen.
Tracé Assen – Stadskanaal – Emmen
Het voorstel omvat een dubbelsporige electrische lijn van Assen naar Gieten, aansluiting op de Hondsruglijn daar, dan weer een aftakking ter hoogte van Gasselte. Vervolgens gaat de lijn over het NOLS-tracé tot Stadskanaal, langs het STAR-tracé (inclusief museumlijn) tot Ter Apel, en vervolgens over een nieuw tracé tot Emmen. Op sommige plaatsen zou de lijn de autowegen volgen, die vanaf de jaren ’60 in deze zwakke regio aangelegd zijn.
De voorgestelde lijn begint in de provincie-hoofdstad Assen (66 000 inwoners). Het zou aftakken ten noorden van Station Assen, net als de NOLS-lijn vroeger.
Klik om te vergroten…
Het tracé is nog onbebouwd, wel staan er nieuwe woningen ernaast. De aftakking kan iets naar het noorden verschoven worden, naar de Europaweg (ringweg). Een station bij de rotonde daar is mogelijk, maar er is weinige bebouwing in de directe omgeving. Daarna kan de lijn het oude tracé volgen tot aan Rolde (3800 inwoners). Het stationsgebouw staat er nog, het nieuwe kan bij de bouwmarkt ernaast komen, en verder moet één woning wijken.
Klik om te vergroten…
Enkele kilometers ten oosten van Rolde, zou de lijn het NOLS-tracé verlaten, en de N33 volgen. Na de kruising met de weg naar Eext, buigt de lijn dan af, om op de voorgestelde Hondsrug-lijn aan te sluiten. De aansluiting ligt vlak voor het station van Gieten (5000 inwoners). Treinen zouden dan gebruik maken van de Hondsrug-lijn, over ongeveer 3 km. Deze lijn zou naast de N34 lopen (evenwijdig aan het oude NOLS-tracé richting Gasselte).
Klik om te vergroten…
Ten noorden van Gasselte, zou de lijn richting Stadskanaal aftakken, naar een station aan de noordkant van Gasselte – vlakbij het oude station. De lijn volgt dan de N378, dat zelf het NOLS-tracé volgt, richting Gasselternijveen (2000 inwoners), een van de oudste veenkoloniale dorpen. Het station komt aan de kruising met de Hoofdstraat, ook de plek van het oude station. Van hier tot Stadskanaal, wordt de oude lijn simpelweg opnieuw in gebruik genomen.
Klik om te vergroten…
Aan de rand van de bebouwde kom van Stadskanaal ( 21 000 inwoners), ligt de aansluiting met de NOLS-spoorlijn vanuit Zuidbroek en Veendam. Deze zou gebruikt worden voor een regionale metrolijn vanuit Groningen. 550 m na de aansluiting ligt Stadskanaal Hoofdstation. Het ligt op de oude plek aan de Stationsstraat, maar het stationsgebouw is een replica, gebouwd voor de museumlijn STAR. De ligging is nog gunstig ten opzichte van de bebouwing, daarom kan het in gebruik blijven, als ‘Stadskanaal-Noord’.
Klik om te vergroten…
Het tweede station in Stadskanaal lag aan het uiteinde van de Stationslaan. Het station is verdwenen, maar de plek ligt gunstig, op 500 m van het inmiddels vernieuwde stadscentrum. Bovendien zou deze straat doorgetrokken worden, naar een toekomstige nieuwbouwwijk achter het spoor. Dit lijkt dan de juiste plek, voor een nieuw station Stadskanaal-Centrum.
Het volgende station (Nieuw-Buinen) lag aan de oude weg naar Buinen. Dit station zou naar het noorden verplaatst worden, naar de nieuwe Buinerweg, de N374. Hier ligt al een nieuwbouwwijk aan de westkant van de spoorlijn, dat goed bediend wordt door dit station. Formeel hoort de wijk bij Nieuw-Buinen (5 000 inwoners), want de spoorlijn volgt de provinciegrens, De regionale metrotreinen uit Groningen en Veendam, zouden doorrijden tot Stadskanaal-Centrum of Stadskanaal-Zuid. Stadskanaal heeft dan treinen in de richtingen Groningen, Assen, en Emmen.
Een vierde station in Stadskanaal is wellicht mogelijk, aan de Cereskade. Het zou Ceresdorp bedienen, met ongeveer 1000 inwoners. Het ‘dorp’ is slechts een plaatselijke verdichting van de lintbebouwing langs het kanaal, dat toch een busverbinding zal behouden (het kanaal is bebouwd tot in Ter Apel). De noodzaak van een vierde station moet goed bekeken worden.
Klik om te vergroten…
Het volgende is Station Musselkanaal, eindhalte van de museumtreinen. Slechts een kaal perron met enkele banken is overgebleven, maar het heeft misschien het mooiste uitzicht van alle perrons in Nederland. Om de bebouwde kom (7000 inwoners) beter te bedienen, zou het door twee nieuw stations vervangen worden: aan de noordkant bij de Sluiskade, en aan de zuidkant vlakbij de winkels (Aaweg / Kavelingen). De twee locaties liggen ongeveer 1500 meter uit elkaar.
Klik om te vergroten: langs Ter Apel…
….
De lijn volgt dan het ongebruikte tracé, tot aan Ter Apel (9000 inwoners). Hier boog de lijn naar het oosten, over het Ter Apelkanaal, richting Duitsland. Het nieuwe tracé naar Emmen zou beginnen bij deze bocht: de nieuwe lijn loopt dan rechtdoor, evenwijdig aan het kanaal. Het kruist de Westerstraat / N36, op de plaats van het schoolgebouw, ongeveer een kilometer van van het winkelcentrum.
Vanaf dit station loopt de nieuwe lijn naar het zuiden, naar de N391, en draait richting Emmen, naast de weg. Deze kaarsrechte weg werd door open velden aangelegd. (Er was ooit een tram van Ter Apel naar Emmen, maar deze liep via Nieuw-Weerdinge). Een verlenging van de STAR-lijn naar Emmen is ook eerder voorgesteld, en een tracé langs de N391 ligt voor de hand.
Klik om te vergroten…
Twee km ten oosten van Weerdinge, draait de weg naar het zuiden: de spoorlijn zou rechtdoor gaan, om aan te sluiten op de Hondsruglijn, tussen Weerdinge en Emmen. De lijn kruist de Emmerhoutstraat bij Weerdinge, maar het dorp is te klein voor een station (800 inwoners), en de lijn zou iets moeten afbuigen om het goed te bedienen. Dat weegt niet op, tegen het voordeel van een recht tracé langs de hoogspanningsleiding. Vanaf de aansluiting, rijden de treinen nog 2 km over de Hondsrug-lijn, naar het station van Emmen: met 57 000 inwoners, het regionaal centrum van Zuid-Drenthe.
De treinen op de nieuwe lijn zouden rijden van Assen tot Emmen. Het is niet zinnig om ze door te later rijden tot Zwolle, daarom wordt Emmen overstap-station. De totale lengte van de lijn bedraagt 60 km: een reistijd van minder dan een uur is haalbaar.
Infrastruct 